Zmiana czasu zakłóca rytm dobowy człowieka i rozregulowuje pracę wewnętrznych zegarów biologicznych – wskazują naukowcy. Z tego powodu z punktu widzenia biologii korzystniejsze byłoby utrzymanie na stałe czasu zimowego. Jak podkreśla Patrycja Ściślewska, neurobiolożka z Uniwersytetu Warszawskiego, pozostanie przy czasie letnim – zwłaszcza w miesiącach zimowych – mogłoby prowadzić do stanu przypominającego permanentny jet lag.
W nocy z 25 na 26 października cofniemy zegarki
W najbliższy weekend, w nocy z 25 na 26 października, nastąpi zmiana czasu z letniego na zimowy. Wskazówki zegarów zostaną cofnięte z godziny 3:00 na 2:00, co oznacza dodatkową godzinę snu. Powrót do czasu letniego nastąpi w ostatni weekend marca.
Kwestia zasadności przestawiania zegarków od lat wzbudza dyskusję wśród obywateli, polityków i naukowców. Coraz więcej ekspertów zwraca uwagę na negatywne skutki zdrowotne tej praktyki. Badania Stanford Medicine (USA) wykazały, iż rezygnacja ze zmiany czasu i wprowadzenie stałego czasu zimowego mogłyby zmniejszyć liczbę udarów mózgu oraz ograniczyć problem otyłości.
Zegar biologiczny a rytm światła
Według neurobiolożki Patrycji Ściślewskiej z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, zmiana czasu z punktu widzenia chronobiologii nie jest korzystna, ponieważ prowadzi do chwilowego rozsynchronizowania zegarów w organizmie człowieka.
Rytmem okołodobowym steruje w mózgu jądro nadskrzyżowaniowe (ang. Suprachiasmatic nucleus, SCN). Odbiera ono informacje o świetle bezpośrednio z siatkówki i dzięki temu dostosowuje aktywność organizmu do pory dnia. Oprócz głównego zegara w mózgu, człowiek posiada również tzw. zegary peryferyczne, znajdujące się w innych narządach, m.in. w wątrobie czy żołądku.
Zazwyczaj wszystkie te zegary są zsynchronizowane. Sezonowa zmiana czasu powoduje jednak, iż poszczególne narządy potrzebują więcej czasu, by dostosować się do nowych warunków. Przez kilka dni po zmianie czasu wiele osób odczuwa spadek samopoczucia, zaburzenia koncentracji i problemy ze snem.
Czas letni a „permanentny jet lag”
Zjawisko jet lagu, znane z podróży między strefami czasowymi, ma podobne podłoże biologiczne jak skutki przestawiania zegarków. choćby przesunięcie o jedną godzinę może prowadzić do rozregulowania rytmu dobowego.
Aby pomóc organizmowi w synchronizacji po zmianie czasu, specjaliści zalecają ekspozycję na naturalne światło – najlepiej w godzinach porannych. Światło dzienne może osiągać natężenie kilkunastu tysięcy luksów, podczas gdy w pomieszczeniach rzadko przekracza kilkaset. Najsilniejszy wpływ na nasz zegar biologiczny ma światło niebieskie o długości fali około 480 nm, którego w porannych godzinach jest najwięcej. To właśnie ono pomaga skutecznie przywrócić prawidłowy rytm dobowy.
Większość Polaków za zniesieniem zmiany czasu
W konsultacjach społecznych przeprowadzonych przez Komisję Europejską kilka lat temu wzięło udział około 4 miliony obywateli państw członkowskich UE. Zdecydowana większość opowiedziała się za zniesieniem zmiany czasu. Wśród Polaków aż 74,2 proc. respondentów poparło pozostawienie na stałe czasu letniego, natomiast 14,8 proc. wskazało czas zimowy.
Zdaniem ekspertki z Uniwersytetu Warszawskiego takie wyniki nie są zaskakujące, jednak z biologicznego punktu widzenia to właśnie czas zimowy jest dla organizmu człowieka bardziej naturalny. Czas letni, mimo iż zapewnia dłuższe, jasne wieczory, zimą powodowałby bardzo późne wschody słońca i konieczność rozpoczynania dnia w ciemności.
Zegar biologiczny człowieka jest ściśle związany z rytmem światła – człowiek powinien budzić się wraz z jego pojawieniem i zasypiać, gdy zapada zmrok. W przypadku utrzymania stałego czasu letniego zimą naturalny rytm dobowy byłby trwale zaburzony.
Źródło: naukawpolsce.pl/Ewelina Krajczyńska-Wujec (PAP)
