UPA w Olsztyńskim cz.2
W grupie 22 członków bandy banderowskiej, która z końcem grudnia 1947 roku przybyła z lasów włodawskich na teren Warmii i Mazur znajdowali się prawdziwi „weterani walk” z bezbronnymi Polakami na terenach południowo-wschodnich II Rzeczpospolitej. Aby zrozumieć prawdziwe zamiary tych osób warto posiłkując się materiałami źródłowymi pochylić się nad mroczną przeszłością wybranych osób z tej bandy:
- Eugeniusz Sztendera na terenie województwa lubelskiego był prowidnykiem kurenia UPA, a później prowidnykiem Okręgu III OUN. W 1948 roku uciekł do Niemiec, a potem Kanady.
- Piotr Szawuła ( ps. Żenko) urodzony 9 września 1925 roku w miejscowości Suszni p. Włodawa. Od 1943 roku należał do OUN-UPA. Należał do bandy, której prowidnykiem był Mikołaj Czaban ps. Wasyl. Od maja 1946 roku członek Bojówki Służby Bezpieczeństwa pod dowództwem ps. Sójka. Piotr Szawuła został ujęty 24 stycznia 1948 roku w miejscowości Zawady (gm. Brejdynek). Za swoją terrorystyczną działalność wymierzoną w naród polski został skazany na karę śmierci przez WSR w Olsztynie dnia 10 czerwca 1948 roku. Wyrok wykonano.
- Michał Kokocki ( ps. Czumak) urodził się 20.2.1920 roku w miejscowości Sokal. Od 1942 roku aktywny członek OUN na terenie Sokala i Radziechowa. Od wiosny 1946 roku do jesieni 1947 na terenie Hrubieszowa był prowidnykiem II Roja, czoty Szepiela, sotni Czasa kurenia Berkuta. Ujęty 25 stycznia 1948 roku w Gudokach. Wyrokiem WSR w Olsztynie 10 czerwca 1948 roku skazany na dożywocie. Zwolniony 4 kwietnia 1958 roku.
- Paweł Ciona urodzony 2 lutego 1923 roku. W marcu ( lub kwietniu) 1946 roku w miejscowości Rusiny powiat Hrubieszów zwerbowany do Bojówek Służby Bezpieczeństwa: rejon I, nadrejon Łyman okręg III. Ujęty 25 stycznia 1948 roku. Skazany na karę śmierci, zamienioną decyzją prezydenta Bieruta na dożywotnie więzienie. Zwolniony warunkowo 3 stycznia 1959 roku.
- Karol Jurkowski urodzony 16 stycznia 1915 roku w miejscowości Ustrzyki Dolne. W czasie II wojny światowej był policjantem ukraińskim we wsi Choliczew pow. Włodawa. W czerwcu 1947 roku wstąpił do bojówki SB Jasienia na terenie powiatu Tomaszów Lubelski. Skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano.
- Bazyli Pruchniak ps. Sobota. W okresie II wojny światowej członek SS Galizien. Po wojnie był członkiem SB „Jesienia” Okręg III. Należał do grupy pięciu wywiadowców wysłanych na rozpoznanie terenów przyszłej antypolskiej działalności. Zabity 25 stycznia 1948 roku w miejscowości Gudoki w czasie akcji likwidacyjnej.
- Roman NN, ps. Wołodar. W czasie II wojny światowej był policjantem ukraińskim w Holszewie gm. Sowiatycz pow. Włodawa. Na terenie województwa lubelskiego był prowidnykiem na rejon III okręg III OUN. Był członkiem SB „Jasienia”. Podczas próby zatrzymania podjął próbę samobójstwa. Strzelił sobie w brodę. Został odwieziony do szpitala. Prawdopodobnie tam zmarł.
- Tytus vel Tipisz ps. Bolek. Na terenie Lubelszczyzny zastępca prowidnyka BSB „Jasienia”. Udało mu się zbiec do amerykańśkiej strefy okupacyjnej Niemiec. W sierpniu 1949 roku został przerzucony do Polski w składzie czteroosobowej bojówki OUN-Bandery pełniąc funkcję kuriera siatki szpiegowskiej OUN- Bandera. W 1952 roku powrócił do RFN aby ponownie trafić do Polski w 1957 roku.
- NN ps. Stalowy. Przed przybyciem w olsztyńskie wg jednej wersji miał być adiutantem kurennego Żeleźniaka[1], natomiast według drugiej wersji miał być w ochronie Pryrwy.
- NN ps. Jurko. Członek SS Galizien w czasie II wojny światowej. Przed przybyciem w Olsztyńskie członek SB nadrejon Łyman okręg III OUN.
- NN ps. Sojka. W czasie II wojny światowej członek SS Galizien. Nie jest pewna funkcja na terenie Lubelszczyzny. Według jednej wersji miał być prowidnykiem bojówki SB rejonu II nadrejon „Lewada” Okręg III OUN. Według drugiej wersji miał być członkiem ochrony Pryrwy. Morderca polskiego milicjanta w czasie przemarszu z lasów włodawskich.
- Mieczysław NN ps. Berkut. W czasie II wojny światowej był członkiem SS Galizien. Do lasów włodawskich przybył z bandą „Jasienia”, do której przyłączył się w październiku 1947 roku.
- NN ps. Urhuwec. Członek SS Galizien. Był członkiem UPA w ramach SB Sójka okręg III. W kwietniu 1949 roku wraz z rozbitkami band banderowskich melinował w lasach kieleckich.
- NN ps. Szuchaj. Przed przybyciem w Olsztyńskie był łącznikiem w Okręgu III OUN pomiędzy Pryrwą a sotennym Dawydem. Po dokonaniu kilku napadów i zranieniu oficera Wojska Polskiego miał uciec do RFN.
Powyższe przykłady jasno ukazują, iż dalsza działalność band UPA na terenach północno-wschodniej Polski nie była przejawem przypadku. Pomimo ograniczenia możliwości działania dzięki odcięciu od zaopatrzenia, informacji i możliwości melinowania jak miało to miejsce przed Operacją Wojskową Wisła na terenach południowo-wschodniej Polski, niedobitki z band UPA niezmiennie prowadziły wrogą działalność wymierzoną w naród Polski.
Nie powstrzymało ich choćby przesiedlenie, porównane przez niedawnego ministra spraw zagranicznych Ukrainy do ludobójstwa, jakie na narodzie polskim przeprowadziła gloryfikowana na Ukrainie UPA.
[1]Odpowiedzialny m.in. za atak na polską wieś Wiązownica o której pisaliśmy: https://www.magnapolonia.org/atak-upa-na-wiazownice/
Polecamy również: Ukraina chce płacić za sprzęt wojskowy złożami naturalnymi
