Обязательные уроки религии или этики. Институт Ордо Юрис внесет законопроект

W związku z toczącą się debatą nt. organizacji lekcji religii w szkołach publicznych Instytut Ordo Iuris przygotował projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty. Wprowadza on obowiązkowe zajęcia edukacyjne z religii lub etyki. Jest to uzasadnione potrzebą zapewnienia dzieciom i młodzieży warunków niezbędnych do wychowywania się według zasad moralnych i etycznych obowiązujących i akceptowalnych powszechnie w społeczeństwie.

Wprowadzane w ostatnim roku zmiany w zakresie warunków i zasad organizacji lekcji religii w publicznych szkołach i przedszkolach naruszają przeszło trzydziestoletni kompromis w tym zakresie.

Jednocześnie zmiany te ograniczają młodzieży szansę na rozwój w duchu wyznawanych przez społeczeństwo wartości. Zmniejszenie liczby tygodniowego wymiaru godzin religii, łączenie klas między rocznikami powodujące luki w edukacji religijnej lub niedostosowanie treści do wieku ucznia, niewliczanie oceny z religii do średniej ocen czy wreszcie nakaz umieszczania lekcji religii przed lub po zajęciach odbywających się w szkole ma na celu ograniczenie wydatków budżetowych na zajęcia niezgodne ze światopoglądem kierownictwa Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz zniechęcenie uczniów do uczęszczania na zajęcia wprowadzające w świat uniwersalnych wartości, na których wyrosła zachodnia cywilizacja.

W połączeniu z wprowadzaniem obowiązkowej edukacji seksualnej w ramach nowego przedmiotu edukacja zdrowotna, działania minister edukacji jawią się jako eksperymentalna inżynieria społeczna dokonywana na młodym pokoleniu. W obliczu zagrożenia wychowywania pokoleń polskiej młodzieży niezgodnie z wartościami przekazywanymi im w domach, należy odwrócić szkodliwe zmiany, zapewniając ustawowe gwarancje dla modelu nauczania religii i etyki zgodnego z Konstytucją RP.

Obecne regulacje prawne nie przewidują obowiązkowych zajęć edukacyjnych religii i etyki. Kwestie te są uregulowane głównie na poziomie aktu podstawowego, tj. rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Projekt Instytutu Ordo Iuris nie ma charakteru rewolucyjnego, bowiem projektowane normy prawne obowiązują w polskim systemie prawnym. Głównymi zmianami merytorycznymi są: ujęcie ich w ustawie oraz przyjęcie, iż religia oraz etyka są obowiązkowymi zajęciami edukacyjnymi do wyboru. W tym zakresie najważniejszy jest projektowany art. 42a. ust. 1, zgodnie z którym przedszkola, szkoły podstawowe, licea ogólnokształcące, technika, branżowe szkoły I stopnia, branżowe szkoły II stopnia, szkoły specjalne przysposabiające do pracy oraz szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne, z wyjątkiem szkół dla dorosłych, organizują obowiązkowe zajęcia edukacyjne z religii lub etyki w wymiarze dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo. Co do tygodniowego wymiaru lekcji religii, nic się nie zmieni – przez cały czas będą to dwie godziny tygodniowo, chyba iż ordynariusz miejsca zdecyduje o zmniejszeniu wymiaru do jednej godziny tygodniowo. W zakresie etyki tygodniowa liczba zajęć została dostosowana do wymiaru godzinowego lekcji religii.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. w art. 53 ust. 2 i 4 zapewnia kościołom i innym związkom wyznaniowym o uregulowanej sytuacji prawnej, prawo do nauczania religii w szkołach. Nauczanie religii – jak przypomina Trybunał Konstytucyjny – jest prawem wynikającym z wolności religii, z możliwości uzewnętrzniania w ten sposób swojej religii; jest prawem gwarantowanym w art. 53, w szczególności w ust. 2 i 3 (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt U 10/07). Przyjęte gwarancje w Konstytucji RP co do ekspresji religijnej są najwyższym zabezpieczeniem przed ograniczaniem oraz uniemożliwieniem uzewnętrzniania religii przez sprawujących władzę. Jedną z form wolności religii jest możliwość prowadzenia zajęć z religii w szkołach.

W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z danymi przedstawionymi przez Główny Urząd Statystyczny na 2021 r., w Polsce liczba katolików wynosiła 92,2% ludności (Wyznania religijne w Polsce w latach 2019-2021, GUS, Warszawa 2022). Powyższe dane jednoznacznie wskazują, iż liczba osób wierzących Kościoła Katolickiego jest dominująca wobec innych denominacji. Tym samym fundamentalne, konstytucyjnie gwarantowane, prawo Kościoła Katolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej do nauczania religii w szkołach nie powinno być kwestionowane w polskiej przestrzeni publicznej. Prawo to jest niepodważalne.

Nie ulega także wątpliwości, iż jakiekolwiek zmiany w zasadach nauczania religii w szkołach bez zgody zainteresowanych kościołów i innych związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej stanowią próbę pogwałcenia wypracowanych pomiędzy tymi podmiotami zasad współpracy oraz autonomii. Z uwagi na powyższe, przedstawiony projekt ustawy stanowi kompleksowe i kompromisowe uregulowanie kwestii organizacji lekcji religii w szkołach, zarówno publicznych, jak i prywatnych.

Dziś całe społeczeństwo, a szczególnie osoby wierzące, zmuszone są zatem zdać egzamin polegający na jasnym i asertywnym wyrażeniu swego przekonania, iż „my chcemy Boga w książce, w szkole” i jedynie ten kierunek zmian, z zachowaniem wolności sumienia i religii, jest akceptowany społecznie. Ani kroku wstecz w sprawie opiłowywania osób wierzących z ich praw – w tym z prawa do nauczania religii w szkole. Tylko takie wsparcie da wspólnotom religijnym argument do odważnego stawiania oczekiwań w rozmowach z przedstawicielami rządu. Rozmowach, które mogą przesądzić o kształceniu religijnym nie tylko naszych dzieci, ale także i wnucząt.

Źródło: dr Łukasz Bernaciński / Instytutu Ordo Iuris

Barbara Nowacka o religii w szkole: Porozumienia z Kościołem nie będzie. Sprawa zamknięta