Prezydent USA zaatakował w czwartek Powella, mówiąc, iż „zawsze się spóźnia i jest trochę powolny”. — Nie jestem z niego zadowolony — stwierdził. Zapytany przez reportera w Gabinecie Owalnym, czy zamierza zdymisjonować szefa banku centralnego USA, Trump powiedział: — Jeśli będę chciał, żeby odszedł, odejdzie bardzo szybko, uwierzcie mi.
Ofensywa Trumpa sprawiła, iż inwestorzy i ekonomiści zwrócili swoją uwagę na sprawę, która w tej chwili toczy się przed amerykańskimi sądami i dotyczy wcześniejszego zwolnienia członkiń zarządu w dwóch innych niezależnych agencjach.
Obie urzędniczki zajmowały znacznie niższe stanowiska niż Powell, ale były chronione przez ten sam precedens Sądu Najwyższego z 1935 r., znany jako Humphrey’s Executor.
Powell powiedział w środę, iż Fed „uważnie monitoruje” sprawę, która dotyczy zwolnienia przez Trumpa Gwynne Wilcox z National Labor Relations Board i Cathy Harris, przewodniczącej Merit Systems Protection Board.
Czego dokładnie dotyczy ta sprawa?
Będzie ona testem dla decyzji Sądu Najwyższego, podjętej 90 lat temu w sprawie Humphrey’s Executor vs. United States, w której najwyższy amerykański sąd orzekł na korzyść Williama Humphreya, byłego szefa Federalnej Komisji Handlu, w związku z decyzją prezydenta Franklina D. Roosevelta o usunięciu go z urzędu w 1933 r. z powodu jego sprzeciwu wobec polityki Nowego Ładu.
Po śmierci Humphreya wykonawca jego testamentu dochodził należnego mu odszkodowania, a Sąd Najwyższy orzekł, iż Roosevelt działał bezprawnie, zwalniając szefa rządowej agencji bez „przyczyny” — termin ten jest powszechnie używany w odniesieniu do działań niezgodnych z prawem lub rażącej niekompetencji.
Od tego czasu orzeczenie to pozwoliło niezależnym agencjom — w tym Fedowi — na odpieranie nacisków politycznych przy podejmowaniu decyzji w zakresie polityki monetarnej.
Powell, który zamierza pozostać na stanowisku prezesa do końca swojej kadencji, która potrwa do maja 2026 r., powiedział w środę, iż niezależność amerykańskiego banku centralnego w ustalaniu stóp procentowych według własnego uznania jest „kwestią prawa”.
Prezydent USA Donald Trump i ówczesny kandydat na prezesa Rezerwy Federalnej Jerome Powell podczas spotkania prasowego w Ogrodzie Różanym w Białym Domu, Waszyngton, 2 listopada 2017 r.
Dlaczego precedens Humphrey’s Executor jest tak istotny dla amerykańskiego banku centralnego?
Orzeczenie to jest największą barierą prawną uniemożliwiającą Trumpowi zwolnienie Powella lub sześciu pozostałych członków Rady Gubernatorów Fed.
David Wilcox, były ekonomista Fed, który w tej chwili pracuje w Peterson Institute for International Economics, powiedział, iż precedens ten stał się tak istotny w postrzeganiu przez społeczeństwo niezależności Fed, iż jakiekolwiek zakwestionowanie go prawdopodobnie wywołałoby panikę.
— Samo upoważnienie prezydenta do skorzystania z możliwości zwalniania członków zarządu, zdenerwowałoby uczestników rynku i podważyłoby wiarygodność Rezerwy Federalnej w oczach inwestorów — powiedział Wilcox. — Moglibyśmy więc spotkać się z dość poważną negatywną reakcją rynku na tego rodzaju decyzję Sądu Najwyższego — dodał.
Dlaczego niektórzy obserwatorzy Fed są zaniepokojeni?
Wilcox i Harris, mianowane przez administrację Bidena, zostały zwolnione po tym, jak Trump został w styczniu prezydentem. Wniosły sprawy przeciwko rządowi do sądów federalnych, które nakazały przywrócenie ich do pracy.
Administracja Trumpa odwołała się później do Sądu Apelacyjnego Stanów Zjednoczonych dla Dystryktu Kolumbii, który 7 kwietnia poparł decyzję sądów niższej instancji o przywróceniu Wilcox i Harris do pracy. Sąd w swojej decyzji wyraźnie powołał się na precedens Humphrey’s Executor.
Stany Zjednoczone odwołały się następnie do Sądu Najwyższego, aby uchylił on postanowienie sądów niższej instancji. Sędzia John Roberts 9 kwietnia wydał postanowienie, które uniemożliwia Wilcox i Harris powrót do pracy do czasu rozpatrzenia sprawy przez Sąd Najwyższy. Sąd ten może wydać decyzję w sprawie odwołania w najbliższych dniach. Zobowiązał on strony do ustosunkowania się do apelacji do 15 kwietnia.
Lev Menand, prawnik z Uniwersytetu Columbia, opisał okoliczności sprawy jako „niezwykle rzadkie”, argumentując, iż gdyby Sąd Najwyższy przez cały czas odmawiał kobietom prawa do powrotu do pracy, to ludzie prawdopodobnie zaczęliby postrzegać precedens Humphrey’s Executor jako „stracony”.
— choćby jeżeli sąd ostatecznie podtrzyma i za kilka miesięcy przywróci te osoby do pracy, to jeżeli zgodzi się z rządem i zostaną one wyrzucone z pracy w okresie przejściowym, to samo w sobie jest częściowym zwycięstwem Trumpa. choćby jeżeli ostatecznie przegra sprawę — ocenił.
Czy sprawa Harris i Wilcox wpłynie na Fed?
Niektórzy prawnicy twierdzą, iż powodem, dla którego Humphrey’s Executor utrzymał się tak długo, jest to, iż sędziowie Sądu Najwyższego uznają znaczenie posiadania niezależnego amerykańskiego banku centralnego — dotyczy to również konserwatystów Bretta Kavanaugh i Samuela Alito, na podstawie ich wcześniejszych wyroków.
W ubiegłym roku sędziowie zagłosowali stosunkiem głosów 7-2 za decyzją, która była postrzegana jako element prawnego wsparcia dla niezależności Fed, mimo iż oficjalnie dotyczyła Biura Ochrony Finansowej Konsumentów (CFPB). choćby Alito, który głosował przeciwko mechanizmowi finansowania CFPB, zauważył w swoim zdaniu odrębnym, iż Fed jest „wyjątkową instytucją o wyjątkowym tle historycznym”, co czyni ją szczególną.
Eksperci twierdzą, iż choćby jeżeli Sąd Najwyższy stanie po stronie Trumpa w sprawach Wilcox i Harris, jego orzeczenie może zawierać klauzulę, która chroniłoby gubernatorów Fed przed presją polityczną. — Pierwszy Kongres, zwołany zaraz po ratyfikacji Konstytucji, powołał Pierwszy Bank Stanów Zjednoczonych — powiedział Daniel Tarullo, profesor Harvard Law School, który wcześniej był gubernatorem Fed.
— Chociaż statuty Pierwszego i Drugiego Banku ostatecznie nie zostały odnowione, ich utworzenie stworzyło precedens dla wczesnej wersji banku centralnego, który był bardziej niezależny od prezydenta niż dzisiejsza Rezerwa Federalna — wskazał.
Powell, który jest prawnikiem, powiedział w środę, iż jakakolwiek decyzja w sprawie „nie będzie miała zastosowania do Fed”. — Ogólnie rzecz biorąc, niezależność Fed jest bardzo szeroko rozumiana i wspierana w Waszyngtonie, w Kongresie, czyli tam, gdzie naprawdę ma to znaczenie — dodał Powell.
© The Financial Times Limited 2025. Wszelkie prawa zastrzeżone. Nie wolno w żaden sposób rozpowszechniać, kopiować ani modyfikować. Onet ponosi wyłączną odpowiedzialność za tłumaczenie, Financial Times Limited nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jego dokładność lub jakość.
