Kalendarium historyczne: rocznica zaprzysiężenia przez prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, trzeciego z kolei rządu polskiego pod kierownictwem Wincentego Witosa.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się kulisom tego wydarzenia.
W połowie lat 20. pogarszała się sytuacja Polski, zarówno jeżeli chodzi o sprawy wewnętrzne, jak i sytuację międzynarodową. Ustąpienie premiera Grabskiego i gospodarcze koszty jego reform, w połączeniu z groźbą wojny z Niemcami po Traktacie z Locarno, znacznie zaostrzyły kryzys polityczny.
Jakby tego było mało, narastały problemy gospodarcze. Niezadowolenie dotyczyło nie tylko bezrobotnych robotników czy zubożałych chłopów, ale także urzędników państwowych i żołnierzy, którym obniżono płace.
20 kwietnia 1926 roku ministrowie z Polskiej Partii Socjalistycznej wycofali się z rządu Aleksandra Skrzyńskiego. W konsekwencji rząd stracił poparcie parlamentarne i musiał podać się do dymisji. Kilkanaście dni później Skrzyński podał się do dymisji. Kraj po tym wydarzeniu targał kryzys na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i społecznej. Przez kolejne tygodnie nie potrafiono utworzyć nowego gabinetu. Dopiero 10 maja, prezydent Stanisław Wojciechowski powołał trzeci rząd Wincentego Witosa.
W skład rządu weszli: Wincenty Witos – jako premier, Stefan Smólski – jako minister spraw wewnętrznych, Kajetan Dzierżykraj-Morawski – jako kierownik w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Juliusz Tarnawa-Malczewski – jako minister spraw wojskowych, Stefan Piechocki – jako minister sprawiedliwości, Stanisław Grabski – jako minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego i Jerzy Zdziechowski – jako minister skarbu, Stanisław Osiecki – jako minister przemysłu i handlu.
Oprócz nich, w gabinecie znaleźli się też Władysław Kiernik – jako minister rolnictwa i dóbr państwowych, Józef Radwan – jako minister reform rolnych, Adam Chądzyński – jako minister kolei, Jan Stanisław Jankowski – jako kierownik ministerstwa pracy i opieki społecznej oraz Mieczysław Rybczyński – jako szef ministerstwa robót publicznych.
Wincenty Witos, mając dość dobrze rozeznaną sytuację polityczną, wzbraniał się przed przyjęciem misji utworzenia rządu. Obawiał się bowiem puczu Józefa Piłsudskiego. Dlatego też, tuż po objęciu urzędu premiera, przestrzegł prezydenta Wojciechowskiego przed planowanym zamachem. Ten jednak, wierząc w dobre intencje Piłsudskiego uznał, iż to nieprawda i były naczelnik nie posunie się do zdrady państwa.
Mylił się.
Widząc topnienie swoich wpływów, latem 1923 roku Piłsudski wycofał się z życia publicznego, wracając do dworku w Sulejówku. Przez krótki okres skupił się na działalności pisarskiej, jednak bardzo gwałtownie zaczął planować zamach stanu. W tym celu objeżdżał kraj i organizował wiece, podczas których atakował kolejne rządy, a zwłaszcza narodowców i posłów koalicji “Chjeno – Piasta”. Swoimi działaniami przygotowywał grunt społeczny pod przyszły przewrót wojskowy.
Według Ludwika Hassa, sojusznikiem marszałka była Wielka Loża Narodowa Polski, która urabiała opinię publiczną, rozpowszechniając informacje o konieczności zaprowadzenia rządów silnej ręki. choćby jeżeli to prawda, Piłsudski okazał się bardzo niewdzięczny, gdyż po zamachu majowym… rozkazał wszystkim swoim podwładnym wystąpić z masonerii.
11 maja 1926 roku w „Kurierze Porannym” ukazał się wywiad z Piłsudskim, w którym tenże zapowiedział, iż przystępuje „do walki, jak i poprzednio, z głównym złem państwa: panowaniem rozwydrzonych partii i stronnictw nad Polską, zapominaniem o imponderabiliach, a pamiętaniem tylko o groszu i korzyści”. W odpowiedzi rząd nakazał konfiskatę nakładu gazety. Było już jednak za późno….
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
