Czy były żołnierz zawodowy, który odszedł ze służby, może do niej wrócić? W jakich sytuacjach wojskowemu przepadnie rekompensata za utracone dochody? I czy można znaleźć się w szeregach Wojska Polskiego mając meldunek za granicą? Specjaliści z Ministerstwa Obrony Narodowej wyjaśniają wątpliwości dotyczące przepisów ustawy o obronie ojczyzny.
Czy dowódca jednostki wojskowej może wydać decyzję w sprawie dodatkowego wynagrodzenia dla rzecznika dyscyplinarnego za postępowanie dyscyplinarne przeprowadzone w latach 2022 i 2023, o ile rzecznik ten został w międzyczasie odwołany z tej funkcji i nie jest już żołnierzem tej jednostki? Jak potraktować sprawę w wypadku, gdy żołnierz ten służy w innej jednostce, ale pozostaje na zaopatrzeniu tego samego wojskowego oddziału gospodarczego? A co w sytuacji, gdy żołnierz odszedł z wojska i jest w rezerwie?
Odnosząc się do przedmiotowego zapytania należy wskazać na dyspozycję normy art. 123 ustawy o obronie ojczyzny, zgodnie z którą organem adekwatnym w postępowaniu administracyjnym oraz stroną w postępowaniu cywilnym, w sprawach związanych z wykonywaniem zadań na podstawie niniejszej ustawy, jest dowódca jednostki wojskowej, z której działalnością jest związany przedmiot postępowania. Wobec powyższego pomimo utraty statusu rzecznika dyscyplinarnego lub wyznaczenia żołnierza na stanowisko służbowe w innej jednostce, dowódca jednostki, w której żołnierz pełnił funkcję rzecznika dyscyplinarnego jest zobowiązany do wydania stosownej decyzji w przedmiotowej kwestii.
Natomiast w przypadku utraty statusu żołnierza zawodowego wydanie takiej decyzji nie jest prawnie dopuszczalne. Danej osobie pozostaje wtedy ewentualne dochodzenie roszczeń na drodze sądowej.
Czy żołnierz zawodowy może być zameldowany za granicą? Chodzi np. o sytuację, gdy współmałżonek mieszka na stałe poza granicami Polski?
Przepisy prawa nie zabraniają żołnierzowi zawodowemu posiadania adresu zameldowania poza granicą Rzeczypospolitej. Niemniej jednak nie zwalnia to żołnierza z obowiązku poinformowania pisemnie dowódcy jednostki wojskowej, w której zajmuje stanowisko służbowe, o zamiarze wyjazdu i pobytu za granicą w celach niezwiązanych z zawodową służbą wojskową.
Czy kwota kary dyscyplinarnej – kary pieniężnej, wymierzonej żołnierzowi w styczniu i lutym 2024 roku, powinna zostać zaktualizowana według stawek uposażenia zasadniczego żołnierzy obowiązujących od marca (po podwyżce wynagrodzeń)? o ile tak, to czy należy wydać nowe zarządzenie dowódcy ze zaktualizowaną kwotą kary pieniężnej? Analogiczne pytanie powstaje przy potrąceniu 1/30 uposażenia zgodnie z art. 487 (żołnierze niezawodowi) oraz art. 457 (żołnierze zawodowi).
Wysokość stawki dziennej powinna być ustalona zgodnie ze stanem na dzień popełnienia przewinienia dyscyplinarnego lub innego czynu zabronionego, za popełnienie którego żołnierz został prawomocnie uznany winnym i ukarany karą pieniężną.
Zgodnie z art. 364 ust. 1 ustawy o obronie ojczyzny kara pieniężna wymierzana jest w stawkach dziennych poprzez określenie ich liczby. Stosownie do ust. 2 przywołanego przepisu jedna stawka dzienna stanowi 1/22 części miesięcznego uposażenia otrzymanego przez żołnierza w miesiącu, w którym popełnił on przewinienie dyscyplinarne.
Odnosząc się do kwestii podwyżki uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych, wprowadzonej rozporządzeniem ministra obrony narodowej z 16 lutego 2024 r. w sprawie stawek uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych, należy zauważyć, iż powyższy akt wszedł w życie 21 lutego 2024 r., a więc po wypłaceniu żołnierzom należnych uposażeń za styczeń oraz luty. Mając na uwadze art. 364 ust. 2 ustawy, o ile została prawomocnie stwierdzona wina popełnienia przez żołnierza przewinienia dyscyplinarnego w styczniu lub lutym, za co została mu wymierzona kara pieniężna, to wysokość stawki dziennej powinna zostać ustalona na podstawie wysokości uposażenia już wypłaconego, a więc nieobejmującego podwyżki uposażenia wprowadzonego ww. rozporządzeniem.
Odnosząc się do kwestii wydania nowego zarządzenia dowódcy ze zaktualizowaną kwotą kary pieniężnej, należy zwrócić uwagę, iż prawidłowe ustalenie wysokości stawki dziennej jest niezbędnym elementem dla określenia równowartości pieniężnej orzeczonej kary. Wyliczona kwota stanowi bowiem integralną i merytoryczną część orzeczenia uznającego, w tym wypadku za winnego wymienionego w nim żołnierza, popełnienia zarzucanego mu przewinienia dyscyplinarnego. Dopiero na mocy prawomocnego orzeczenia wydawane jest zarządzenie, na podstawie którego adekwatny organ finansowy dokonuje stosownego potrącenia z uposażenia ukaranego. Zatem w przypadku błędnego ustalenia równowartości pieniężnej orzeczonej kary pieniężnej niewłaściwa jest zmiana treści zarządzenia. Do zmiany treści orzeczenia w zakresie błędu rachunkowego zastosowanie ma art. 406 ust. 4 ustawy, który stanowi, iż oczywiste omyłki pisarskie i rachunkowe w orzeczeniu lub postanowieniu można sprostować w każdym czasie w drodze postanowienia.
Byłem żołnierzem zawodowym, we wrześniu ze względów rodzinnych odszedłem ze służby po 4 latach. Czy przez cały czas obowiązują wytyczne MON-u odnośnie 12-miesięcznej przerwy w ponownym wstąpieniu do służby?
Jeśli chodzi o możliwość ponownego powołania do zawodowej służby wojskowej, obecne uregulowania prawne wynikające z postanowień ustawy o obronie ojczyzny nie zawierają regulacji uniemożliwiających powrót do zawodowej służby wojskowej byłym żołnierzom zawodowym. Przepisy nie określają też jakichkolwiek terminów w tym zakresie. Procedura powołania do zawodowej służby wojskowej regulowana jest rozporządzeniem ministra obrony narodowej z 27 czerwca 2022 r. w sprawie powoływania do zawodowej służby wojskowej (Dz.U., poz. 1384). Należy jednak pamiętać, iż determinantą w podejmowaniu decyzji kadrowych są aktualne potrzeby sił zbrojnych, a kwestia powołania do zawodowej służby wojskowej pozostaje w sferze stosunku administracyjno-prawnego i każdorazowo jest rozpatrywana w sposób indywidualny.
Na jakiej podstawie należy wypłacić rekompensatę za utracone zarobki w związku z udziałem żołnierza w ćwiczeniach rezerwy, zważywszy na to, iż rozporządzenie w tej sprawie przestało obowiązywać? Czy można odmawiać wypłaty ze względu na brak ww. rozporządzenia?
Dotychczas obowiązujące rozporządzenie ministra obrony narodowej z 20 maja 2022 r. w sprawie świadczenia pieniężnego dla żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, żołnierzy aktywnej rezerwy i żołnierzy pasywnej rezerwy (Dz.U. poz. 1112 z późn. zm.) utraciło moc z dniem 30 marca 2024 r. Odpowiedzialne za opracowanie nowego aktu wykonawczego było Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej.
Projekt rozporządzenia ministra obrony narodowej w sprawie świadczenia pieniężnego dla żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, żołnierzy aktywnej rezerwy i żołnierzy pasywnej rezerwy, uzyskał 16 kwietnia 2024 r. zwolnienie z komisji prawniczej Rządowego Centrum Legislacji i został przedłożony do podpisu ministra obrony narodowej.
Odpowiadając na pytanie, uprawnione jest stwierdzenie, iż brak aktu wykonawczego nie jest podstawą odmowy wypłaty żołnierzowi rekompensaty utraconych zarobków. Wszystko dlatego, iż przedmiotowe uprawnienie wynika wprost z art. 312 ust. 1-10 ustawy o obronie ojczyzny. Nie jest to również podstawa do zawieszenia postępowania administracyjnego (patrz wyrok NSA z 8 czerwca 2005 r., sygn. II GSK 80/05)
Wobec powyższego, o ile adekwatny do wypłaty organ uznaje, iż nie może wydać merytorycznego rozstrzygnięcia ze względu na brak aktu wykonawczego, to powinien przedłużyć trwające postępowanie administracyjne i poinformować stronę o planowanym terminie jego zakończenia na podstawie art. 36 Kodeksu postępowania administracyjnego.
