Взгляд на Россию: обзор мероприятия – август 2024 г.

Zdjęcie: Chińska polityka energetyczna (45)

1.VIII- Wymiana jeńców

1 sierpnia b.r. w Ankarze miała miejsce wymiana więźniów między USA i Rosją. W pomocy przy organizacji całego wydarzenia brały udział również Polska, Niemcy, Białoruś, Norwegia i Słowenia. Pod względem skali przedsięwzięcia jest to największa wymiana od czasów zimnej wojny. Rosjanie z odbywania kary zwolnili czterech obywateli Niemiec osądzonych w Rosji i Białorusi, w tym Rico Kriegera skazanego na karę śmierci przez białoruski sąd za działalność terrorystyczną. Kolejna grupa uwolnionych to trójka obywateli USA skazanych za szpiegostwo w Rosji, są to dziennikarze Evan Gershkocivh i Ałsu Kurmaszew oraz żołnierz piechoty morskiej Paul Whelan. W dalszej części przedmiotem wymiany byli przedstawiciele rosyjskiej opozycji i dziennikarze krytykujący reżim Putina: Władimir Kara-Murza, Oleg Orłow, Lilia Czanyszewa, Ilja Jaszyn. Strona zachodnia zwolniła 8 osób skazanych za ciężkie przestępstwa takie jak zabójstwa polityczne, przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu związane z cyberbezpieczeństwem i działalność na rzecz rosyjskiego wywiadu. Byli to Rosjanie uwięzieni w RFN, USA, Polsce, Słowenii oraz Norwegii. Wymiana więźniów jest pozytywna w kontekście politycznym dla obu stron. Odzyskanie obywateli USA jest dla Partii Demokratycznej wizerunkowym wzmocnieniem przed wyborami prezydenckimi, które odbędą się w listopadzie. Zabieganie o uwolnienie niemieckich obywateli przez Stany Zjednoczone stanowi dowód na współpracę sojuszniczą wewnątrz NATO i dbanie o wspólne relacje oraz interesy. Z drugiej strony wymiana ta przynosi również korzyści Federacji Rosyjskiej na potrzeby polityki wewnętrznej. Uwolnienie szpiegów i osób zamieszanych w morderstwa jest sygnałem dla służb specjalnych, iż mogą wykonywać rozkazy Kremla bez obaw, gdyż państwo pomoże w sytuacji złapania i osądzenia. Moskwa wymianę wykorzystała również propagandowo. Rosyjskie media państwowe przedstawiły narrację, iż kontakt z mocarstwami zachodnimi jest dowodem na istotną pozycję Federacji Rosyjskiej na arenie międzynarodowej.

5.VIII-Korupcja

Kolejne aresztowania z zarzutami korupcji osób powiązanych z Ministerstwem Obrony Narodowej. Komitet Śledczy Rosji wszczął sprawę karną w sprawie kradzieży środków budżetowych przeznaczonych na wsparcie działalności Parku Patrioty zlokalizowanego w obwodzie moskiewskim. Inwestycja jest parkiem rozrywki oraz muzeum, które skupiają się na tematyce wyposażania rosyjskiej armii oraz zwycięstwie Związku Radzieckiego w II wojnie światowej. Dyrektor parku Wiaczesław Achmedow został aresztowany przez sąd wojskowy, drugi oskarżony, zastępca szefa Głównego Zarządu Innowacyjnego Rozwoju Ministerstwa Obrony Rosji, generał dywizji Władimir Szesterow, nie trafił do aresztu, gdyż ze względu na zły stan zdrowia został hospitalizowany. Budowę parku nadzorował były wiceminister obrony Timur Iwanow, który w tej chwili przebywa w więzieniu pod zarzutem przyjęcia łapówek. Aktualny etap śledztwa nie wykazał jednak powiązania ze sprawą dyrektora Achmedowa. Należy zauważyć, iż jeszcze przed aresztowaniem pierwszych osób biorących udział w śledztwie pod koniec lipca w Parku Patrioty przeprowadzono przeszukania. Śledczy i agenci zabezpieczyli interesujące ich dokumenty i media. Zdaniem śledczych oskarżeni w sprawie wraz z niewykrytymi dotychczas w śledztwie wspólnikami zajmowali się kradzieżą środków budżetowych przeznaczonych przez Ministerstwo Obrony Narodowej na zapewnienie działalności i funkcjonowania Parku Patrioty oraz centrum kongresowo-wystawienniczego. Defraudacja pieniędzy odbywała się w trakcie zawierania umów na utrzymanie parku, które podpisywane były regularnie. Podczas kadencji Achmedowa zawarto 250 kontraktów, ich łączna wartość w samym 2023 r. osiągnęła 674,2 mln rubli.

6.VIII- Walki w obwodzie Kurskim w rosyjskiej propagandzie

W nocy z 6 na 7 sierpnia rozpoczęła się ofensywa ukraińskich wojsk w obwodzie kurskim. Operacja rozpoczęła się od unieszkodliwienia, rozbrojenia oraz wzięcia do niewoli rosyjskich służb przygranicznych. W dalszej kolejności Siły Zbrojne Ukrainy przemieszczały się w stronę większych ośrodków miejskich w obwodzie. Zajęte zostały Sudża, Gujewo, Ukraińcy podeszli również pod Koreniewo ale natarcie zostało zatrzymane przed miastem. Zajęcie części obwodu kurskiego oraz sam atak okazały się sukcesem, gdyż operacja została przeprowadzona z zaskoczenia. Obrona rosyjska nie była przygotowana na działania ofensywne w tym regionie. Wtargnięcie na terytorium Federacji Rosyjskiej wywołało więc zdziwienie rosyjskiej opinii publicznej oraz początkową panikę w przekazie propagandowym mediów związanych z Kremlem. Temat ofensywy zdominował większość stacji telewizyjnych. Jednakże głównym celem oficjalnego przekazu medialnego było uspokojenie nastrojów oraz przedstawienie sytuacji jako w pełni kontrolowanej przez władze w Moskwie. Oficjalna narracja całkowicie bagatelizowała sytuację. Przekaz tego typu miał przekonać Rosjan, iż administracja państwowa na czele z Putinem całkowicie panuje nad przebiegiem działań. Media pomijały również kwestię strat ponoszonych przez stronę rosyjską, co miało służyć ukryciu nieskutecznej ochrony granicy. Zmanipulowana została również kwestia stosunku państw zachodnich do ukraińskiej ofensywy. Rosyjska propaganda, aby usprawiedliwić niepowodzenia przekonywała, iż w ataku biorą udział najemnicy z Zachodu. W szybkich wywiadach przeprowadzanych z ludnością obwodu, mieszkańcy przygranicznych miast byli przekonani, iż wtargnięcia dokonują między innymi Polacy. Cała operacja według propagandystów sterowana jest przez Amerykanów oraz NATO a sami Ukraińcy odgrywają w niej rolę podrzędną. Taka narracja specjalnie umniejsza rolę ukraińską, aby usprawiedliwić znaczące straty ponoszone przez Rosyjskie Siły Zbrojne i i uświadomić Rosjan, iż państwo prowadzi wojnę z całym Zachodem.

7.VIII-Putin w rozmowach z ministrami

7 sierpnia 2024 r. Władimir Putin odbył spotkanie z ministrami oraz głowami poszczególnych jednostek administracyjnych Federacji Rosyjskiej. Co zrozumiałe mimo iż w spotkaniu uczestniczyli ministrowie rządu FR oraz gubernatorzy różnych obwodów, republik czy krajów, to głównym tematem rozmów była sytuacja w Obwodzie Kurskim.

W.Putin podkreślił iż atak sił zbrojnych Ukrainy na terytorium Obwodu ma charakter prowokacji, a w czasie walk ukraińcy mają skupiać się na ostrzeliwaniu budynków cywilnych oraz ekip ratunkowych. Jednocześnie rosyjski prezydent zapewnił iż poszkodowani mają otrzymać wszelką pomoc, a sam proces koordynować ma wiceprzewodniczący rządu Federacji Rosyjskiej- Denis Manturow.

W kwestii sytuacji wojskowej w obwodzie Kurskim według słów szefa sztabu generalnego Walerija Gierasimowa “wszystko ma przebiegać pod kontrolą”, a “wróg poniósł ciężkie straty w sile żywej i technice”. Z kolei sama “operacja” jak nazwane zostały działania wojsk FR w obwodzie Kurskim ma zostać zakończona wraz z odrzuceniem przeciwnika poza granice państwowe.

Dalsza część spotkania przebiegała pod znakiem “kontrolowania” budowy infrastruktury socjalnej w poszczególnych regionach Federacji.

Prezydent Putin dowiedział się o postępach w budowie przychodni miejskiej w Kraju Permskim, a także o otwarciu nowego przedszkola w Symferopolu. W czasie części poświęconej infrastrukturze Putin rozmawiał nie tylko z przedstawicielami władz lokalnych, ale także z mieszkańcami- w tym przypadku z dyrektorką rzeczonego przedszkola.

Niewątpliwe format w którym to prezydent Federacji Rosyjskiej interesuje się losem zwykłych rosjan, nie tylko poprzez pryzmat wielkiej polityki ma na celu przedstawić wizerunek rosyjskiego prezydenta, jako dobrego opiekuna narodu rosyjskiego. Niewątpliwie tego typu przedsięwzięcia mają charakter stricte propagandowy, ukierunkowany na wewnętrzny rynek rosyjski.

W czasie spotkania omówiono także sytuację gospodarczą Rosji. Były gubernator obwodu Kaliningradzkiego, a w tej chwili minister ds. przemysłu i handlu FR- Anton Alichanow miał stwierdzić iż sytuacja rosyjskiej gospodarki jest bardzo dobra, a lokalne przedsiębiorstwa dostosowały się do nowych realiów w których to import materiałów zza granicy został zastąpiony rodzimą produkcją. Wymiernym dowodem kondycji rosyjskiej gospodarki ma być wypuszczenie nowego samochodu Łada Aura, który przez Alichanowa został określony jako “doskonały”.

Niewątpliwie spotkanie Putina z ministrami zostało starannie wyreżyserowane na potrzeby wewnątrz Rosji. Z jednej strony władza ma zdawać sobie sprawę z sytuacji w obwodzie Kurskim, ale jednocześnie Rosja gotowa ma być do sprawnego odparcia przeciwnika, jak również zapewnieniu pomocy dla mieszkańców. Jednocześnie mimo trudnej sytuacji, państwo rosyjskie ma nie zapominać o obywatelach oraz ich sytuacji materialnej, czego przykładem były omawiane inwestycje w infrastrukturę socjalną czy pozytywny stan rosyjskiej gospodarki.

Cały przebieg spotkania Władimira Putina z ministrami ukazał się w “Kommiersancie”.

9.VIII-Koniec rosyjskich wakacji na Krymie ?

Rosyjskie media informują iż w ciągu ostatnich dwóch lat branża hotelarska działająca na okupowanym Krymie notują znaczny spadek liczby gości. Starty branży turystycznej odbijają się także na innych sektorach gospodarki- w tej chwili zainteresowanie lotami na Krym nie utrzymuję się na poziomie który umożliwiłby otwarcie lotniska w Symferopolu.

Jednocześnie sytuacja na Krymie nie ma przełożenia na branżę turystyczną w Federacji Rosyjskiej, która w ciągu ostatnich dwóch lat cieszy się zdecydowanie większym zainteresowaniem, z uwagi na m.in znaczne utrudnienia w podróżowaniu dla obywateli Rosji.

Podobną dynamikę można zaobserwować w Kraju Krasnodarskim, również położonym nad Morzem Czarny, tylko w ciągu ostatnich dwóch lat liczba miejsc noclegowych wzrosła o blisko 5%, do 4.7 tysięcy.

Głównym powodem spadku zainteresowania półwyspem Krymskim jest tocząca się wojna. Siły Zbrojne Ukrainy wielokrotnie atakowały rosyjskie instalację wojskowe na Krymie, zwłaszcza w ciągu ostatniego roku. Ma to bezpośrednie przełożenie na atrakcyjność półwyspu jako miejsca wypoczynku- w 2023 r. Krym w celach rekreacyjnych odwiedziło 5,2 mln. osób- o ponad 45% mniej względem 2021 roku. Jednocześnie samo zainteresowanie turystyczne Krymem jest zróżnicowanie- turyści głównie decydują się na pobyt w południowej części półwyspu.

Bez wątpienia obecna sytuacja na Krymie działa niekorzystnie na wizerunek rosyjski władz. Po 2014 r. z budżetu federalnego przeznaczono znaczne sumy na rozwój okupowanego półwyspu, na czele z budową połączenia lądowe z resztą Rosji poprzez most. Również w okresie radzieckim Krym kojarzony był z miejscem wypoczynku, warto dodać iż w czasie Puczu Janajewa to właśnie w prezydenckiej daczy na Krymie był przetrzymywany ówczesny prezydent ZSRR- Michaił Gorbaczow.

19.VIII-Putin w Baku

Między 18, a 19 sierpnia b.r Władimir Putin przebywał w Azerbejdżanie, na oficjalnej wizycie państwowej. Dla Moskwy relację z Baku są niezwykle ważne, mimo obranego przez Azerbejdżan kierunku polityki zagranicznej. W ciągu ostatnich lat Baku znacząco umocniło relację z Turcją, która dla Moskwy jest naturalnym przeciwnikiem na Kaukazie. Jednym z najbardziej jaskrawym przykładów współpracy turecko-azerbejdżańskiej była druga wojna karabachska z końca 2020 r., w której to Baku odniosło zwycięstwo, dzięki wymiernej kooperacji wojskowej z Ankarą.

Jednocześnie mimo utrzymywania pozytywnych relacji z Turcją, Azerbejdżan nie odwraca się od Rosji, przykładem stanu relacji Moskwy z Baku miała być sierpniowa wizyta Władimira Putina.

Wizyta Władimira Putina w Baku upłynęła pod znakiem pogłębienia “przyjacielskich relacji” jak obecny stan wzajemnych stosunków określają obie strony. Głównymi polami współpracy jest m.in kwestiami wymiany handlowej, czy promocja współpracy kulturalnej, jednocześnie nie bez znaczenia jest kwestia wspólnych projektów infrastrukturalnych takich jak Międzynarodowy Korytarz Transportowy Północ-Południe INSTC, czy rozwijana sieć połączeń energetycznych.

W sferze politycznej Baku stara się balansować między Turcją, a Rosją szczególnie w kwestii napiętych relacji z Armenią. Jednocześnie w przypadku relacji Moskwy z Erywaniem, w ostatnich miesiącach widoczne jest znaczące ochłodzenie, czego przykładem były m.in słowa głowy rosyjskiego MSZ- Siergieja Szojgu, w których to określił iż Armenia “sabotuje normalizacja sytuacji w regionie”. W ostatnich miesiącach rząd Nikoli Paszyniana stara się zmniejszyć zażyłość relacji z Moskwą, na rzecz rozbudowy współpracy z Francją czy Stanami Zjednoczonymi.

W czasie wizyty W. Putina w Baku, przedstawiciel azerskiego MSZ ogłosił iż jego kraj rozpocznie procedurę akcesyjną do BRICS, czemu przychylna ma być Moskwa.

Rola Azerbejdżanu w rosyjskiej polityce wobec kaukazu południowego jest niezwykle ważna, szczególnie w toku sankcji i izolacji Rosji. Po 2022 r. widoczny jest wzrost obrotów handlowych między Moskwą, a Baku. Jednocześnie sam region Kaukazu jest dla Rosji niezwykle ważny, stanowiąc jeden z obszarów tzw. bliskiej zagranicy, jak w rosyjskiej terminologii określany jest obszar b.ZSRR. Z tego też powodu Moskwa przywiązuję dużą wagę do budowy relacji z Azerbejdżanem.

20.VIII-Putin w Czeczeni

Po raz pierwszy od 18 lat Władimir Putin odwiedził Biesłane- miasto w którym w 2004 r. doszło do zamachu terrorystycznego na szkołę, który wstrząsnął ówczesną Rosją oraz stanowił istotny etap wczesnego Putinizmu.

W czasie swojej wizyty w przeddzień 20 rocznicy zamachu rosyjski prezydent spotkał z członikiniami komitetu matek Biesłany, zrzeszającego kobiety których bliscy zginęli lub ucierpieli w trakcie wydarzeń z sierpnia 2004 r. Jednocześnie samo spotkanie było starannie wyreżyserowane przez Kreml- W.Putin spotkał się tylko z trójką kobiet należących do stowarzyszenia, a zaproszone nie miały możliwości zadania pytań Putinowi na wizji. Rosyjski prezydent w swoim przemówieniu skupił się wyłącznie na nawoływaniu rodaków do dalszego wspierania “Specjalnej Operacji Wojskowej” i konieczności walki z “neonazistami”.

Wizyta rosyjskiego prezydenta na Północnym Kaukazie nie była ograniczona wyłącznie do Biesłany. Władimir Putin spotkał się z gubernatorem Osetii Północnej- Siergiej Mieniajło oraz głową Republiki Czeczenii- Ramzanem Kadyrowem.

Warto zaznaczyć iż wizyta prezydenta FR w Czeczenii była pierwszą wizytą Putina w tej Republice od 2011 r., w czasie spotkania z Kadyrowem, rosyjski prezydent złożył kwiaty na grobie ojca Ramzana- Achmata, który zawiadywał republiką w latach 2003-2004.

20.VIII- Członkowie Dumy zaproponowali uznanie “British Council” i “Deutsche Welle” za organizację niepożądane na terytorium Rosji

Wasilij Piskariew pełniący funkcję przedstawiciela komitetu ds. bezpieczeństwa i walki z korupcją w Dumie ogłosił iż do krajowej prokuratury wpłynął wniosek przygotowanych przez członków Dumy dot. wpisania “British Council” i agencji “Deutsche Welle” na listę “agentów zagranicznych”.

Powodem wpisania obu organizacje na listę “inoagentów” było rzekome wspieranie akcji o charakterze “antyrosyjskim” i rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji w przestrzeni publicznej.

Organizacje lub stowarzyszenia które są wpisane na listę “agentów zagranicznych” mają całkowity zakaz działalności na terytorium Federacji Rosyjskiej, tyczy to się również osób które będą próbować nawiązywać z nimi współpracę.

Jednocześnie Moskwa już wcześniej ograniczała działalność “British Council” i “Deutsche Welle” na terytorium FR. Od marca 2022 r. strona niemieckiej stacji jest zablokowana w rosyjskim internecie, co miało być odpowiedzią na zablokowanie niemieckiego oddziału “Russia Today” w Niemczech.

W przypadku British Council działalność brytyjskiej organizacji była pod lupą Kremla od 2018 r. Oficjalnym powodem miał być “nieuregulowany status” organizacji, jednak obiekcje rosyjskie władzy wobec British Council zbiegły się z okresem znacznego ochłodzenia relacji rosyjsko-brytyjskich związanych ze sprawą otrucia Siergieja Skirpały w marcu 2018 r. na terytorium Anglii.

21.VIII-atak dronów na Moskwę

W nocy 21 sierpnia b.r doszło do ataku dronów na cele znajdujące się w obwodzie Moskiewskim. Według rosyjskiego MONu oraz mera stolicy- Siergieja Sobianina atak miał być największy z dotychczas przeprowadzonych. W podstołecznych miejscowościach miało zostać zestrzelonych 45 dronów, natomiast nad samą stolicą- 11, a sam atak miał zostać przeprowadzony z południa.

Sierpniowy atak na obwód Moskiewski był pierwszym dużym atakiem dronów na centrum Rosji od lata 2023 r., kiedy to jeden z dronów uderzył w wieżowiec kompleksu “Moscow City”. Do ataku nie przyznała się strona Ukraińska.

23.VIII- Walki w kolonii IK-19

23 sierpnia 2024 r. w więzieniu IK-19 znajdującym się w obwodzie Wołgogradzkim miało dojść do buntu więźniów przeciwko strażnikom więziennym. W toku walk wewnątrz więzienia napastnicy mieli wziąć za zakładników czterech funkcjonariuszy, którzy w ciągu następnych kilkunastu godzin zostali odbici w toku akcji przeprowadzonej przez jednostki specnazu przynależne Rossgwardi.

Motyw sprawców miał być jasny- w jednym z udostępnionych przez nich nagrań mieli oni uzasadniać swoje działania chęcią zemsty za schwytanych sprawców marcowego zamachu w “Crocus City Hall” w Moskwie.

Liderem grupy czterech osób odpowiedzialnych za bunt w więzieniu miał być Karimow Szobdulkarimchon– przebywając w więzienu od 2019 r. za handel i produkcję narkotyków, z kolei sama grupa miała być z kolei powiązana z Państwem Islamskim. W toku akcji oprócz czwórki zakładników rany oraz śmierć miało ponieść kilku zakładników, którzy mieli być ranieni przez porywaczy.

Czwórka porywaczy miała mieć pochodzenie środkowoazjatyckie- dwóch miało być obywatelami Tadżykistanu, a kolejnych dwóch- Uzbekistanu. Jednocześnie wcześniej mieli być notowani za przestępstwa związane z obrotem narkotykami oraz rozboje, nie przejawiające powiązań z ekstremizmem muzułmańskim.

Jednocześnie w ciągu ostatnich kilku miesięcy do podobnych wydarzeń doszło w więzieniu w Rostowie nad Donem, w którym również w wyniku wystąpień więźniów wzięto strażników za zakładników, o czym szerzej pisaliśmy w czerwcowym wydaniu “Oka na Rosję”.

24.VIII-zatrzymania Pawłą Durowa

24 sierpnia b.r francuskie służby poinformowały o zatrzymaniu na paryskim lotnisku Pawła Durowa- twórcy Vkontakte oraz niezwykle popularnego komunikatora Telegram. Głównym powodem zatrzymania miał być fakt iż Telegram nie monitoruję treści które wysyłają do siebie użytkownicy aplikacji, do których zaliczać miał się m.in handel narkotykami czy materiały o charakterze pornograficznym. W tym przypadku zarzutem dla Durowa miał być fakt iż nie był on skłonny do współpracy z służbami odpowiedzialnymi za monitorowanie sytuacje w sieci, a sama aplikacja nie posiadała funkcji moderowania zawartości przez moderatorów.

Telegram jest niezwykle popularnym komunikatorem, szczególnie na obszarze państw b.ZSRR. Aplikacja stworzone przez Durowa nabrała szczególnego znaczenia w czasie antyłukaszenkowskich protestów na Białorusi w lecie 2020 r., kiedy była głównym komunikatorem używanym przez opozycję i protestujących. Jednocześnie sam twórca Telegrama w 2014 r. wyjechał z Rosji, co miało być spowodowane konfliktem z rosyjskimi władzami w czasie którego odmówił przekazania danych użytkowników Vkontakte władzom Rosji, którzy brali udział w Euromajdanie.

Do sprawy zatrzymania Durowa w Paryżu odniół się m.in Elon Musk, który stwierdził iż “W 2030 roku w Europie zostaniesz skazany za polubienie mema”, a swoją wypowiedź opatrzył hasztagiem #freePavel. Do krytyków zatrzymania Pawła Durowa dołączył się także rząd Federacji Rosyjskiej, który poprzez swoją ambasadę we Francji stwierdził iż strona francuska nie podała jeszcze konkretnych odpowiedzi na pytania zadane w sprawie zatrzymania Durowa. Głos zabrała także Maria Zacharowa, która na łamach kanału telewizyjnego “Rossija24” określiła sprawę zatrzymania Durowa jako niezwykle skomplikowaną, gdyż z pozycji francuskiego prawa jest on obywatelem Francji, z uwagi na fakt posiadania francuskiego obywatelstwa.

Ostatecznie po kilku dniach aresztu Paweł Durow wyszedł na wolność, ale jednocześnie nie oznacza to zakończenia sprawy karnej Durowa. Do sytuacji odniósł się także prezydent Emanuel Macron, podkreślając iż sprawa nie ma charakteru politycznego, a Francja stoi na straży wolności słowa.

Sam Paweł Durow określił wydarzenia wokół jego samego oraz Telegrama jako bezpodstawne, zwracając uwagę na fakt iż gotowy był do rozmów z francuskimi władzami, a same działania powinny być skierowane w kierunku spółki zajmującej się Telegramem, a nie wymierzone w jego twórcę.