Rekordowa frekwencja w II turze tzw. wyborów prezydenckich

W niedzielę odbyła się druga tura tzw. wyborów prezydenckich, w której zmierzyli się Rafał Trzaskowski (KO) i Karol Nawrocki (kandydat obywatelski wspierany przez PiS). Według sondażu exit poll Ipsos dla TVP, TVN24 i Polsat News, frekwencja wyniosła 72,8%, co jest historycznym wynikiem w porównaniu z poprzednimi wyborami. Błąd szacunkowy wynosi 2 punkty procentowe.

Frekwencja na najwyższym poziomie od lat

Uprawnionych do głosowania w drugiej turze było blisko 29 mln Polaków. Powołano ponad 32 tys. obwodowych komisji wyborczych w kraju i 511 za granicą. Dla porównania, w pierwszej turze frekwencja wyniosła 67,31%, co już było wysokim wynikiem.

Dotychczas najwyższą frekwencję w II turze odnotowano w 1995 r. (68,23%), a kilka niższą w 2020 r. (68,18%). Najsłabsze zainteresowanie wyborami było w 2005 r., gdy do urn poszło jedynie 50,99% uprawnionych.

Wyniki Exit Poll: Minimalna przewaga Trzaskowskiego

Według badania exit poll Ipsos:

• Rafał Trzaskowski (KO) – 50,3%
• Karol Nawrocki (kandydat obywatelski) – 49,7%

Należy jednak pamiętać, iż exit poll to tylko sondaż, a oficjalne wyniki poznamy dopiero po zliczeniu wszystkich głosów przez PKW.

Kiedy oficjalne wyniki?

Przewodniczący PKW Sylwester Marciniak na konferencji prasowej zapowiedział, iż pełne wyniki mogą być znane we wczesnych godzinach popołudniowych w poniedziałek. Podkreślił jednak, iż wyższa frekwencja i trudne warunki pogodowe mogą wpłynąć na tempo pracy komisji.

– „Nie można się spieszyć. To mają być rzeczywiste, prawidłowe wyniki, zgodne z kartami do głosowania” – dodał Marciniak.

Podsumowanie

Druga tura wyborów prezydenckich przyniosła rekordową frekwencję, a walka między kandydatami była bardzo wyrównana. Oficjalne wyniki poznamy już wkrótce, ale już teraz widać, iż Polacy masowo zaangażowali się w wybory.

Podsumowanie:

Jeśli exit poll okażą się zgodne z ostatecznymi wynikami PKW, najważniejsze stanie się pytanie: jak zachowa się rząd Donalda Tuska? Wybory prezydenckie w Polsce muszą zostać zatwierdzone przez Sąd Najwyższy, a konkretnie przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych – która w tej chwili nie jest uznawana przez władze jako w pełni legalna.

To może prowadzić do poważnego konfliktu konstytucyjnego. jeżeli rządzący zakwestionują ważność wyborów lub uznają decyzję SN za nieważną, może dojść do kryzysu politycznego i prawnego. W takiej sytuacji najważniejsze będzie stanowisko Trybunału Konstytucyjnego oraz reakcja instytucji międzynarodowych, takich jak UE.

Czy rząd zaakceptuje werdykt wyborczy, czy też dojdzie do sporu o legitymizację nowego prezydenta? Ostateczna odpowiedź zależeć będzie od politycznej woli obu stron oraz od tego, czy uda się uniknąć eskalacji napięć. Jedno jest pewne – ostateczna rozgrywka może rozegrać się nie tylko w urnach, ale także w sądach i na ulicach.

Podsumowanie: Z czym Polska zmierzy się po ogłoszeniu wyników wyborów?

Odbywająca się dziś druga tura tzw. wyborów prezydenckich, może wprowadzić Polskę w poważny kryzys konstytucyjny. Zgodnie z art. 129 ust. 1 Konstytucji RP, ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza Sąd Najwyższy. w tej chwili obowiązek ten realizuje Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Jednakże, w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC), pojawiają się poważne wątpliwości co do legalności i niezależności tej Izby.

Wątpliwości co do legalności Izby Kontroli Nadzwyczajnej

W wyroku z 19 listopada 2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18 i C-625/18, TSUE wskazał, iż sposób powoływania sędziów do nowo utworzonych izb Sądu Najwyższego, w tym Izby Dyscyplinarnej, może naruszać zasadę niezawisłości sądów. Trybunał podkreślił, iż udział Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) w tym procesie budzi wątpliwości co do jej niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Choć orzeczenie dotyczyło Izby Dyscyplinarnej, jego tezy mają zastosowanie również do Izby Kontroli Nadzwyczajnej, której sędziowie zostali powołani w podobny sposób.

Podobne stanowisko zajął ETPC w wyroku z 22 lipca 2021 r. w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce (skarga nr 43447/19), stwierdzając, iż Izba Dyscyplinarna nie jest sądem ustanowionym ustawą w rozumieniu art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Trybunał wskazał na poważne nieprawidłowości w powoływaniu sędziów do tej Izby, co narusza prawo do rzetelnego procesu. W kontekście procesu nominacyjnego ETPC potwierdził, iż KRS nie zapewnia wystarczających gwarancji niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Oceniając nieprawidłowości przy ustanowieniu i obsadzeniu Izby Dyscyplinarnej, ETPC przesądził, iż niweczą one legitymację Izby w sposób pozbawiający ją atrybutów sądu. Konkluzje ETPC mogą mieć przełożenie również na Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN oraz innych sędziów powołanych w procedurze ukształtowanej w 2018 r.

Konstytucyjne konsekwencje braku stwierdzenia ważności wyborów

Zgodnie z art. 130 Konstytucji RP, Prezydent obejmuje urząd po złożeniu przysięgi wobec Zgromadzenia Narodowego. Jednakże, przysięga ta może być złożona dopiero po stwierdzeniu ważności wyboru przez Sąd Najwyższy. jeżeli orzeczenie to zostanie wydane przez organ, którego legalność jest kwestionowana, może to prowadzić do sytuacji, w której objęcie urzędu przez nowo wybranego Prezydenta będzie uznane za nielegalne.

Taka sytuacja mogłaby prowadzić do poważnego chaosu konstytucyjnego oraz destabilizacji organów państwa. W skrajnych przypadkach może być wykorzystywana przez decydentów politycznych do wprowadzenia nadzwyczajnych środków konstytucyjnych, takich jak stan wyjątkowy lub choćby stan wojenny (na podstawie art. 229–234 Konstytucji RP), co stwarza poważne ryzyko dla porządku prawnego i demokratycznego ustroju państwa.

Potrzeba reformy i przywrócenia praworządności

Aby uniknąć takiego scenariusza, konieczne jest podjęcie działań mających na celu przywrócenie niezależności sądownictwa w Polsce. W szczególności, należy zapewnić, iż organy odpowiedzialne za stwierdzanie ważności wyborów są niezawisłe i ustanowione zgodnie z prawem. Tylko w ten sposób można zagwarantować, iż wybory prezydenckie odbędą się w sposób legalny i zgodny z konstytucją, a ich wynik będzie powszechnie akceptowany.

Materiał w zakresie zagrożenia powstał na podstawie analizy prawnej przygotowanej przez Kancelarię Lega Artis, która zastrzega sobie wszelkie prawa autorskie do niniejszej publikacji.