W dniu 10 maja br. Klub Myśli Polskiej w Łodzi, przy wsparciu Klubu im. R. Dmowskiego i kanału „Chrobry Szlak”, zorganizował spotkanie ze znanym łódzkim aktywistą, organizatorem wielu kampanii społecznych – Rafałem Górskim. Warto odnotować, iż Rafał Górski, będący w tej chwili prezesem Instytutu Spraw Obywatelskich, w 2018 roku kandydował na urząd prezydenta miasta Łodzi i uzyskał trzeci w kolejności wynik wyborczy. Należy również podkreślić, iż Instytut Spraw Obywatelskich od kilku lat prowadzi kampanię społeczną na rzecz obrony pieniądza gotówkowego pod hasłem – „masz gotówkę – masz wybór”.
Prelegent wyraźnie zaznaczył, iż próby ograniczenia, a docelowo wyeliminowania pieniądza gotówkowego nie są nowym pomysłem, ale zaplanowanym i systematycznym procesem. Akcja ta ma wymiar międzynarodowy i wspiera je lobby bankowe, wielkie korporacje oraz firmy które zarabiają na cyfryzacji i automatyzowaniu przepływu środków finansowych. Jednocześnie proces ten zyskał poparcie świata polityki i mediów. Stopniowa eliminacja gotówki następuje pod pretekstem „walki z terroryzmem”, albo „walki z szarą strefą”. Między innymi Parlament Europejski wprowadził limit płatności gotówkowych do kwoty 10 000 EURO w krajach Unii Europejskiej, w odniesieniu do przedsiębiorców prowadzących obrót towarami lub świadczących usługi. Ograniczenia w obrocie gotówkowym obowiązują także w przepisach krajowych, które przewidują limit 15 000 złotych w transakcjach handlowych. Między innymi dzięki akcji w obronie gotówki, prowadzonej przez Instytut Spraw Obywatelskich nie doszło do rozszerzenia tych ograniczeń na konsumentów. Inną formą promowania płatności bezgotówkowych była nowelizacja kodeksu pracy, wprowadzająca jako podstawową formę wypłaty wynagrodzeń pracowników – przelew na rachunek bankowy. Na straży rozpowszechniania transakcji bezgotówkowych stoi fundacja „Polska bezgotówkowa”, powstała w porozumieniu między Związkiem Banków Polskich, Ministerstwem Rozwoju, Ministerstwem Finansów oraz korporacjami wydającymi karty płatnicze.
Niezależnie od tych działań, w środkach masowego przekazu i za pośrednictwem internetu upowszechnia się stereotypy, iż pieniądz gotówkowy jest reliktem przeszłości, nie jest bezpiecznym środkiem płatniczym (kradzieże), czy też, iż jest… niehigieniczny (motyw z czasów pandemii COVID-19). Wpływa to na świadomość szerokich rzesz społecznych, czego wyrazem jest masowe używanie kart płatniczych. Co więcej – coraz częściej w sklepach sprzedawcy wręcz sugerują płatności kartą. Innym problemem jest ograniczenie liczby bankomatów (powstawanie w wielu miejscach „pustyń bankomatowych”), czy też niemożność płatności gotówkowych w niektórych przypadkach (np. biletomaty, czy parkomaty, w których możliwa jest tylko płatność bezgotówkowa).
Rafał Górski podkreślił, iż obywatele winni mieć możliwość wyboru formy płatności, a działania zmierzające do wyeliminowania gotówki – w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do totalnej kontroli i inwigilacji obywateli przez aparat państwowy, czy też wielkie korporacje. Działania takie są formą dyskryminacji części społeczeństwa, jak również zagrożeniem dla praw i wolności obywatelskich. Jak stwierdził prelegent, pocieszające jest jednak to, iż przeprowadzonych sondażach prawie 80 % obywateli nie chce likwidacji gotówki.
Michał Radzikowski
