Brak podstaw kasatoryjnych ponownej oceny dowodów

Opis stanu faktycznego

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z 1.2.2022 r., III K 157/20, J.B. została uznana za winną czynu: z art. 258 § 1 KK, za który wymierzono jej karę roku pozbawienia wolności, a także ciągu przestępstw z art. 56 ust. 3 w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1939; dalej: NarkU), w zw. z art. 12 § 1 KK w zw. z art. 65 § 1 KK, w zw. z art. 91 § 1 KK, za który wymierzono jej jedną karę 2 lat i 6 miesięcy więzienia oraz 200 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł. Jako karę łączną wymierzono J.B. karę 3 lat pozbawienia wolności.

Tym samym wyrokiem M.D. został uznany za winnego: czynu z art. 258 § 1 KK, za który wymierzono mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, a także ciągu przestępstw z art. 56 ust. 3 w zw. z art. 56 ust. 1 NarkU, w zw. z art. 64 § 1 KK, w zw. z art. 12 § 1 KK, w zw. z art. 65 § 1 KK, w zw. z art. 91 § 1 KK, za który wymierzono mu jedną karę 2 lat i 6 miesięcy więzienia oraz 200 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł. Jako karę łączną wymierzono M.D. karę 3 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Z kolei A.L. został uznany za winnego czynu: z art. 258 § 1 KK, za który wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności, a także ciągu przestępstw z art. 56 ust. 3 w zw. z art. 56 ust. 1 NarkU, w zw. z art. 12 § 1 KK w zw. z art. 65 § 1 KK, w zw. z art. 91 § 1 KK, za który wymierzono mu jedną karę 2 lat i 3 miesięcy więzienia oraz 150 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł. Jako karę łączną wymierzono A.L. karę 2 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności.

Także K.F. wskazanym wyrokiem został uznany za winnego czynu: z art. 258 § 1 KK, za który wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności, a także ciągu przestępstw z art. 56 ust. 3 w zw. z art. 56 ust. 1 NarkU, w zw. z art. 12 § 1 KK, w zw. z art. 65 § 1 KK, w zw. z art. 64 § 1 KK w zw. z art. 91 § 1 KK, za który wymierzono mu jedną karę 3 lat więzienia oraz 300 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł. Jako karę łączną wymierzono K.F. karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Powyższym wyrokiem P.M. został uznany za winnego czynu: z art. 258 § 1 KK, za który wymierzono mu karę roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, a także ciągu przestępstw z art. 56 ust. 3 w zw. z art. 56 ust. 1 NarkU, w zw. z art. 12 § 1 KK, w zw. z art. 65 § 1 KK w zw. z art. 91 § 1 KK, za który wymierzono mu jedną karę 2 lat i 9 miesięcy więzienia oraz 250 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł. Jako karę łączną wymierzono P.M. karę 3 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Tym samym wyrokiem Ł.M. został uznany za winnego czynu: z art. 258 § 1 KK, za który wymierzono mu karę 9 miesięcy pozbawienia wolności, a także czynu z art. 56 ust. 3 w zw. z art. 56 ust. 1 NarkU, w zw. z art. 65 § 1 KK, za który wymierzono mu karę 2 lat i 6 miesięcy więzienia oraz 200 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł. Jako karę łączną wymierzono Ł.M. karę 2 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności.

Po przeprowadzeniu postępowania odwoławczego, zainicjowanego apelacjami obrońców oskarżonych, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 8.5.2023 r., II AKa 204/22, uchylił wyrok Sądu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Kielcach.

Skargę w trybie rozdziału 55a KPK wniósł prokurator. Zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego w całości i zarzucił naruszenie art. 437 § 2 KPK.

Pisemną odpowiedź na skargę złożył obrońca oskarżonej J.B., wnosząc o oddalenie skargi.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu skargi prokuratora, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Uzasadnienie SN

Zdaniem Sądu Najwyższego skarga okazała się zasadna, co doprowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Apelacyjnemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Sąd odwoławczy nie wykazał, aby w sprawie konieczne było przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. W uchwale Sądu Najwyższego z 22.5.2019 r., I KZP 3/19, Legalis, stwierdzono, iż „konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, o której mowa w art. 437 § 2 zdanie drugie in fine KPK, jako powód uchylenia przez sąd odwoławczy zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, zachodzi wówczas, gdy orzekający sąd pierwszej instancji naruszył przepisy prawa procesowego, co skutkowało, w realiach sprawy, nierzetelnością prowadzonego postępowania sądowego, uzasadniającą potrzebę powtórzenia (przeprowadzenia na nowo) wszystkich czynności procesowych składających się na przewód sądowy w sądzie pierwszej instancji”.

Tego typu uchybień Sąd odwoławczy nie wykazał. Uważna lektura uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego prowadzi do wniosku, iż rzeczywistym powodem orzeczenia kasatoryjnego jest potrzeba przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego, a także ponowienie oceny już przeprowadzonych dowodów. Trafnie wskazuje skarżący w uzasadnieniu skargi, iż w tej sprawie można czynić ustalenia w oparciu o zebrany materiał dowodowy, po ewentualnym uzupełnieniu postępowania dowodowego w II instancji.

Istotne znaczenie Sąd odwoławczy nadaje kwestii konieczności ponowienia oceny dowodów. Argumentując w przedmiocie niedostatków uzasadnienia wyroku Sądu I instancji Sąd Apelacyjny wskazuje następująco: „być może dowody powołane w uzasadnieniu wyroku, w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym, adekwatnie zweryfikowanym, pozwalają na dokonanie ustaleń takich, jak to przedstawił Sąd Okręgowy, ale to «zbiorcze» wskazanie ich podstawy nie pozwala zweryfikować poprawności takiej oceny dowodów”. Z tego fragmentu wynika, iż Sąd odwoławczy dostrzega przede wszystkim potrzebę ponownej oceny przeprowadzonych dowodów, nie wykluczając, iż doprowadzi ona do tożsamych wniosków. Takie czynności Sąd odwoławczy powinien podjąć w ramach postępowania apelacyjnego.

Należy przypomnieć, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego wykształcił się konsekwentnie prezentowany pogląd, zgodnie z którym konieczność uzupełnienia postępowania dowodowego, względnie potrzeba dokonania ponownej, spełniającej wymogi art. 7 KPK, oceny dowodów już zgromadzonych, nie mieści się w ustawowych podstawach orzeczenia kasatoryjnego, w znaczeniu wynikającym z art. 437 § 2 zdanie drugie in fine KPK, bez względu na rangę tych dowodów i ich znaczenie dla wyniku postępowania (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 7.3.2023 r., III KS 4/23, Legalis; 15.3.2022 r., I KS 10/22, Legalis; 15.12.2021 r., III KS 24/21, Legalis).

Kwestionowanie przez Sąd odwoławczy schematy uzasadnienia wyroku Sądu I instancji nie mogło doprowadzić do uchylenia wyroku w świetle dyspozycji art. 455a KPK.

Podsumowując, trzeba stwierdzić, iż Sąd I instancji przeprowadzał postępowanie dowodowe w toku kilkunastu terminów rozpraw, słuchając kolejnych świadków w sprawie. Sąd Apelacyjny w K., mimo poczynienia deklaracji o konieczności powtórzenia wszystkich dowodów, w uzasadnieniu swego orzeczenia zdołał jedynie wykazać, iż niezbędne jest uzupełnienie postępowania dowodowego a nie jego powtórzenie w całości, a następnie dokonanie ponownej oceny całego materiału dowodowego. Żadna z tych czynności, jak również wspomniana w uzasadnieniu ewentualna możliwość zmiany opisu czynów zabronionych lub ich kwalifikacji, dokonana na korzyść oskarżonych, nie wymagała ponowienia całego przewodu sądowego w I instancji.

Mając na uwadze, iż w niniejszej sprawie nie zachodziła konieczność powtórzenia na nowo przewodu w całości, należało skargę prokuratora uwzględnić, uchylić zaskarżony wyrok a sprawę przekazać Sądowi Apelacyjnemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Komentarz