Według powszechnego poglądu w kontekście wojny zdolność państwa jako aktora stosunków międzynarodowych do stworzenia niezbędnej konfiguracji współpracy w zakresie polityki zagranicznej i zbudowania odpowiednich relacji sojuszniczych może zasadniczo zapewnić ostateczne zwycięstwo i stać się czynnikiem odstraszającym potencjalnych agresorów od dalszych działań wojennych.
Ukraina podpisała wiele umów dwustronnych i uzyskała znaczący sojusz w ramach grupy kontaktowej. Wraz z postępem wojny, która rozpoczęła się w 2014 r., partnerstwa i sojusze rozwijały się, od tych ledwo istniejących, przez letnie, aż po gorące. Pojęcia „pomoc”, „wsparcie”, „partnerstwo” i „interakcja” mogą być używane w różnych aspektach, kontekstach i znaczeniach.
W takiej sytuacji rola i wsparcie wspólnoty euroatlantyckiej dla Ukrainy w obliczu agresji ma również głębsze, bardziej egzystencjalne znaczenie, niż wydaje się na pierwszy rzut oka. Obecna wojna Rosji przeciwko Ukrainie ma charakter międzycywilizacyjny, trwa ponad dekadę, co wykracza poza średni czas trwania współczesnych wojen.
Siły Zbrojne Ukrainy i jedność narodu ukraińskiego to elementy odporności, które zainspirowały partnerów, sojuszników i zwolenników. Motywacja dla ich wsparcia ma wiele wymiarów. Jednym z powodów pomocy dla Ukrainy ze strony społeczności euroatlantyckiej jest np. walka liberalno-demokratycznej części świata z rozprzestrzenianiem się autorytaryzmu, który reprezentuje Federacja Rosyjska.
Analizując różnorodność i mnogość wzajemnie korzystnych aspektów współpracy, więzi i kontaktów, które miały miejsce między Ukrainą a jej sojusznikami, możemy z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, iż format ten stworzył solidne podstawy nie tylko dla jednostronnego międzynarodowego wsparcia Ukrainy w odpieraniu rosyjskiej agresji, ale także znacząco wpłynął na strategie polityki zagranicznej i zachowanie ukraińskich sojuszników w polityce międzynarodowej.
Chociaż masowa ofensywa wojsk rosyjskich, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r., spotkała się ze znacznie większym potępieniem ze strony społeczności międzynarodowej niż aneksja Krymu i interwencja wojskowa w Donbasie w latach 2014-2015, początkowa pomoc dla Ukrainy ze strony Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, NATO i UE była niewystarczająca. Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero po tym, jak ukraińskie siły zbrojne zademonstrowały swoje zdolności bojowe, które zdołały powstrzymać i wyprzeć rosyjskie wojska z Kijowa.
Rola Ukrainy będzie tylko rosnąć
Biorąc pod uwagę obiektywną obecną sytuację geopolityczną, Ukraina nie ma alternatywy dla integracji europejskiej i euroatlantyckiej, a kooperacja ze społecznością euroatlantycką jest procesem korzystnym dla obu stron. Należy zauważyć, iż wśród renomowanych zachodnich ekspertów i środowisk akademickich toczy się ożywiona debata na temat zdolności Ukrainy do prowadzenia długoterminowej wojny egzystencjalnej.
Ukraina stała się bodźcem do przyspieszenia formowania się nowego porządku światowego, intensyfikując tym samym dyskurs w krajowych i zachodnich kręgach naukowych i eksperckich. W ostatnich latach dyskurs ten koncentrował się nie tylko na geostrategicznym miejscu Ukrainy we współczesnym świecie, głównie ze względu na wojnę Rosji, ale także na perspektywach integracji Ukrainy z przyszłą przestrzenią geopolityczną. Np. dekret prezydencki ustanawiający Międzynarodową Grupę Roboczą do spraw Kwestii Bezpieczeństwa i Integracji Euroatlantyckiej Ukrainy zawiera terminy „wspólnota euroatlantycka” i „euroatlantycka przestrzeń bezpieczeństwa”.
Dalsze kształtowanie kontynentalnych i europejskich systemów bezpieczeństwa będzie uwzględniać zachodzące w tej chwili przemiany geopolityczne. Rola Ukrainy jako centralnego obrońcy wschodniej flanki Europy będzie tylko rosnąć, a UE z kolei stanie się centrum obrony europejskiej flanki NATO. Egzystencjalny charakter walki Ukrainy o jej zachowanie wymaga również innego spojrzenia na wszystkie aspekty pomocy, wsparcia, interakcji i współpracy, które zostały już ustanowione między Ukrainą a społecznością euroatlantycką.
Konferencja Wołodymyra Zełenskiego, prezydenta Ukrainy, i Marka Rutte, sekretarza generalnego NATO. Bruksela, 18 grudnia 2024 r.
Chociażby wsparcie dla osób przesiedlonych z Ukrainy do UE w czasie wojny jest strategicznym kierunkiem zachowania puli genów narodu ukraińskiego. Wsparcie dla weteranów wojennych, ich adaptacja społeczna, międzynarodowa wolontariacka działalność humanitarna, poszukiwanie i zajmowanie rosyjskich aktywów na całym świecie w celu ich późniejszego przeniesienia na Ukrainę, zwalczanie rosyjskiej propagandy, międzynarodowe sankcje wobec Rosji itd. to unikalne formy pomocy i wsparcia udzielane Ukrainie przez partnerów euroatlantyckich w czasie wojny.
Podsumowując, przestrzeń euroatlantycka rozszerza się o Ukrainę z konieczności dla przyszłości liberalno-demokratycznego porządku, choćby jeżeli niektóre podmioty w tej sferze są na to odporne, takie jak Słowacja, Węgry i być może Chorwacja, biorąc pod uwagę ostatnie wyniki wyborów. Ich strata jest zarówno zyskiem Ukrainy, jak i Wspólnoty Euroatlantyckiej.
Ukraińska różnorodność, kreatywność i, co najważniejsze, odwaga tylko dodają wartości wspólnocie, do której aspiruje. W pewnym sensie jest to mądra inwestycja, którą prezydent Trump i jego administracja powinni wziąć pod uwagę. Ukraina jest asem w rękawie, który w przyszłości zapewni wzrost i ekspansję stabilnego bezpieczeństwa i gospodarczej Wspólnoty Euroatlantyckiej.
