Kuratorów sądowych dzielimy na społecznych i zawodowych oraz na kuratorów dla dorosłych i rodzinnych.
Mówiąc o genezie kuratorów sądowych trzeba cofnąć się aż do roku 1919, kiedy to wydano pierwszy akt prawny w tej sprawie.Opublikowany został w Dzienniku Praw Państwa Polskiego, był datowany na dzień 8.lutego 1919 r.Był to Dekret w przedmiocie utworzenia sądów dla nieletnich. Na mocy tegoż dekretu w Warszawie,Łodzi i Lublinie utworzono specjalne sądy pokoju dla nieletnich. Przy sądach dla nieletnich utworzono urzędy stałych opiekunów sądowych,których zadaniem było sprawowanie nadzoru nad nieletnimi.Dalej dekret mówił, iż przy sądach dla nieletnich mogą być utworzone specjalne izby dla pomieszczenia nieletnich, gdzie nieletni mieliby być nadzorowani przez wspomnianego opiekuna lub też osobę przez niego wyznaczoną. Dekret został podpisany przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, Prezydenta Ministrów Ignacego Jana Paderewskiego oraz przez Wiceministra Sprawiedliwości Śmiałowskiego.
Kolejnym aktem prawnym w przedmiotowym temacie było rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 25.czerwca 1929 w sprawie przekształcenia opiekunów społecznych w kuratorów dla nieletnich przy sądach grodzkich i przy sądach dla nieletnich. Na mocy wspomnianego aktu kurator stał się pracownikiem sądu pobierającym wynagrodzenie.
25 czerwca 1935 r. Minister Sprawiedliwości wydał kolejne rozporządzenie o kuratorach dla nieletnich, znoszącym kuratelę zawodową. Kuratorom przyznano jedynie zwrot kosztów swojej działalności.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 30 marca 1951 powtarza zapisy z r.1935.Mówi ono iż pełnienie obowiązków kuratora sądowego jest funkcją społeczną. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 3 lipca 1956 powołuje do życia inspektorów społecznych. Ich zadania zbliżone są do dawnych kuratorów sądowych.Należy do nich ustalanie warunków życia małoletniego nad którymi ustanowiono opiekę lub małoletniego pozostawionego w domu rodzinnym, jeżeli rodzicom ograniczono władzę rodzicielską,pomaganie rodzicom i opiekunom w zakresie wykonywania władzy opiekuńczej.
Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 10 kwietnia 1959 ustalono kwalifikacje jakie powinien posiadać kurator sądowy.Kurator stał się pomocnikiem sędziego w zakresie nadzoru nad nieletnim, stał się wychowawcą nieletniego w jego środowisku. Kurator musiał posiadać odpowiednie doświadczenie w zakresie pracy z młodzieżą, mieć odpowiednie wykształcenie i ukończone 25 lat.Oczywiście obowiązywał go także wymóg niekaralności sądowej.Trzeba też wspomnieć iż rok 1959 to początek kurateli społeczno-zawodowej. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 3.maja 1973 zarwierzdziło kuratelę społeczno-zawodową.
Jeśli chodzi o kuratelę dla dorosłych, to jej początków doszukiwać się należy w r.1932, kiedy to uchwalono pierwszy w II Rzeczpospolitej Kodeks Karny.Kodeks ten przewidywał stosowanie dozoru wobec osób którym zawieszono wykonanie kary pozbawienia wolności. Nadzór ten miały stosować osoby lub instytucje cieszący się zaufaniem społecznym.
Rozporządzeniem z 29.maja1957 w sprawie nadzoru nad osobami warunkowo zwalnianymi z zakładów karnych powołano kuratorów sądowych-społecznych współpracowników sądów.
3.maja 1965 Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie w sprawie objęcia nadzorem osób którym wykonanie kary więzienia zawieszono lub których warunkowo przedterminowo zwolniono z zakładu karnego. Na mocy tegoż aktu prawnego przy sądach wojewódzkich w referatach penitencjarnych powołano kuratorów zawodowych.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 2 kwietnia 1971 wprowadziła instytutucję kuratora sądowego jako osoby odpowiedzialnej za wykonanywanie orzeczeń sądów
