- ,,Z racji bycia jednym z naszych najbliższych sąsiadów, dobre wzajemne relacje między Australią a Indonezją są najważniejsze dla bezpieczeństwa i dobrobytu naszego narodu”. Te słowa padły z ust australijskiego wicepremiera Richarda Marles’a.
- 20 sierpnia Indonezja i Australia zakończyły negocjacje dotyczące zawarcia porozumienia w sprawie współpracy obronnej, a 29 sierpnia podpisały wypracowaną wersję oraz zapowiedziały wspólne ćwiczenia wojskowe.
- Porozumienie zostało podpisane w obliczu rosnącej aktywności Chin na Pacyfiku i Morzu Południowochińskim oraz wynikających z tego zagrożeń dla obu państw.
Podpisanie paktu
20 sierpnia Indonezja i Australia opracowały ostateczną wersję porozumienia ws. współpracy obronnej, a dziewięć dni później zostało ono podpisane przez prezydenta elekta Indonezji oraz obecnego ministra obrony narodowej Prabowo Subianto i wicepremiera Australii Richarda Marles’a . Jak ogłosiły władze obu państw, porozumienie to osiąga poziom traktatu, na mocy którego obie strony zdecydowały się współdziałać w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego, zwalczania terroryzmu, skutków klęsk żywiołowych i humanitarnych.[1] Ponadto Dżakarta i Canberra wyraziły zgodę na rozmieszczanie swoich wojsk na terytorium drugiego państwa w celach szkoleniowych. Obie strony będą również współpracować przy wypracowywaniu nowych technologii wojskowych. W czwartkowym wystąpieniu, władze obu państw zapowiedziały przeprowadzenie największych wspólnych ćwiczeń wojskowych w ich wspólnej historii pod kryptonimem Keris Woomera w listopadzie tego roku. Manewry będą miały miejsce na lądzie, wodzie, w powietrzu i w cyberprzestrzeni. Weźmie w nich udział 2 tysięcy żołnierzy i zostanie sprawdzony najnowocześniejszy sprzęt. Richard Marles oznajmił, iż będą to największe ćwiczenia wojskowe, jakie Australia przeprowadzi w tym roku z innym państwem. Natomiast Prabowo Subianto powiedział, iż wypracowane porozumienie pozwoli na wspólne zwalczanie zagrożeń i przyczyni się do wzrostu stabilności oraz bezpieczeństwa w regionie Azji i Pacyfiku.[2]
Motywacje Australii
Australia mimo swojego z pozoru odizolowanego położenia geograficznego od kilku lat zaczęła znacząco rozwijać swoją politykę bezpieczeństwa poprzez szukanie nowych sojuszników oraz podnoszenie wydatków na obronność. Przyczyną tego jest rosnąca potęga Chin w regionie, które dążą do poszerzenia swojej strefy wpływów o południowy Pacyfik. Ze względu na nienadające się do życia warunki wewnątrz państwa, Australia wszystkie ośrodki miejskie i fabryki musiała ulokować niedaleko wybrzeża, co sprawia, iż państwo to nie posiada lądowej głębi strategicznej, która w razie potencjalnego konfliktu chroniłaby infrastrukturę krytyczną. Dlatego też najważniejsze dla jej obronności są otaczające ją wody i dobre relacje z położonymi na nich państwami. Chiny jednak zaczęły coraz bardziej udzielać się na leżących na wschód od Australii wyspach. Pekin zwiększa inwestycje w tych państwach do kwot, które osiągają już miliardy dolarów, buduje drogi, porty, oferuje wspólne ćwiczenia wojskowe, szkolenia, a w czasach pandemii dostarczał pomoc medyczną.
Szczególnie niepokojące dla Canberry są relacje Państwa Środka z Wyspami Salomona, które od zawsze współpracowały z Zachodem oraz są członkiem Wspólnoty Narodów, mającej promować demokrację i pokój. Wyspy te w 2019 roku zerwały stosunki z Tajwanem i zaczęły intensyfikować współpracę z ChRL.
Przełomem był rok 2022, kiedy to oba państwa podpisały tajną umowę w sprawie bezpieczeństwa, na mocy której Pekin uzyskał pozwolenie na rozmieszczanie swoich patroli na terytorium wysp Salomona oraz cumowanie okrętów w portach. Rok później Państwo Środka zaczęło szkolić na wyspach swoje siły zbrojne, a w lipcu tego roku zapowiedziało wsparcie budżetowe dla Honiaru w wysokości 20 miliardów dolarów. [3] Inna wyspa, Vanuatu również otworzyła się na chińskie inwestycje, zgadzając się między innymi na rozbudowę przez Pekin swojego lotniska oraz opowiedziała się po stronie Chin w kwestii sporu na Morzu Południowochińskim. Ponadto Państwo Środka buduje także dobre relacje z Fidżi, Samoą, Tongą i Kiribati.[4] W obliczu narastających w regionie antagonizmów, Australia zaczęła szukać wsparcia w państwach położonych na północ od niej oraz w Stanach Zjednoczonych. We wrześniu 2021 roku podpisała porozumienie AUKUS, na mocy, którego rozpoczęła współpracę z Londynem i Waszyngtonem przy tworzeniu innowacyjnych technologii wojskowych. Parę miesięcy później zawarła z Japonią umowę, w wyniku której siły zbrojne obu tych państw rozpoczęły współpracę. Jest także częścią formatu QUAD, do którego należą Stany Zjednoczone, Japonia i Indie. Grupa ta dąży do zapewnienia, by szlaki morskie pozostawały otwarte i ograniczania wpływów chińskich w regionie. Oprócz tego w grudniu ubiegłego roku Australia podpisała bilateralne porozumienie dotyczące bezpieczeństwa z Papuą-Nową Gwineą.
Tym razem Canberra postanowiła wzmocnić bezpieczeństwo swojego kraju poprzez rozpoczęcie współpracy wojskowej z Indonezją. Państwo to jest jej największym sąsiadem oraz oddziela ją od Morza Południowochińskiego. Od dwudziestu lat gospodarka Indonezji dynamicznie się rozwija i szacuje się, iż do 2030 roku będzie ona na 5 miejscu pod względem PKB. Dżakarta aspiruje do roli lidera wśród państw ASEAN i jest coraz aktywniejsza w regionie. Ponadto przez jej wody przechodzą istotne szlaki handlowe, którymi Japonia i Korea Południowa importują ropę naftową, która po rafinacji trafia do Australii. Canberra dzięki współpracy z Indonezją zwiększy bezpieczeństwo na wodach, które opływają kontynent od północy, będzie miała możliwość wzmocnienia swojej armii oraz zabezpieczy swoje interesy gospodarcze.
Motywacje Indonezji
Indonezja jest państwem, które w obliczu chińsko-amerykańskiej rywalizacji w regionie stara się zachować neutralność, nie wchodząc w konflikt z żadną z potęg. Jednakże ostatnie agresywne działania Chin na Morzu Południowochińskim, zaniepokoiły władze w Dżakarcie i zmotywowały je do szukania sojuszników oraz wzmacniania należących do nich wysp najbardziej wysuniętych na północ. Wielokrotne wtargnięcia Chin do wyłącznej strefy ekonomicznej Indonezji, przełożyły się na budowę przez nią baz na wyspach Natuna, które częściowo znajdują się w wykreślonej przez Państwo Środka linii jego roszczeń na morzu.[5]
Indonezja jest jednym z trzech państw, które kontrolują swobodny przepływ statków przez cieśninę Malakka, przez którą przechodzą najważniejsze w regionie łańcuchy dostaw.
W przypadku eskalacji konfliktu na Morzu Południowochińskim ze względów bezpieczeństwa cieśnina ta będzie musiała zostać zamknięta, a statki zostaną przekierowane na trasę, która opływa Indonezję od południa, co wydłuży czas dostaw oraz zwiększy koszty produktów. W obliczu rażących konsekwencji dla regionu wynikających z takiej sytuacji, państwa położone w nim zaczynają zawierać sojusze i szukać partnerów w dziedzinie bezpieczeństwa. Australia dla Indonezji była jednym z pierwszych państw, które opowiedziało się za jej niepodległością. Dziś oba państwa łączą dobre relacje przypieczętowane w 2020 roku nawiązaniem partnerstwa ekonomicznego. Ze względu na swoje geograficzne położenie oraz zależność od mórz i oceanów w kwestii dostaw, w ich wspólnym interesie leży posiadanie silnej armii zdolnej do obrony i skutecznej walki na wodzie. Nowy prezydent Indonezji Prabowo Subianto, który obejmie stanowisko w październiku tego roku, najprawdopodobniej będzie kontynuował dotychczasową politykę zagraniczną swojego poprzednika, jednakże ze względu na swój bardziej stanowczy charakter i aspiracje do wniesienia swojego państwa do statusu mocarstwa regionalnego, polityka ta może być bardziej aktywna i asertywna. Chiny są dla Indonezji znaczącym partnerem handlowym, który odpowiada za około 30% całkowitego importu tego państwa, co sprawia, iż na ten moment sojusz ze Stanami Zjednoczonymi byłby politycznym samobójstwem. Dlatego nowy prezydent będzie najprawdopodobniej dążył do umocnienia relacji z innymi członkami ASEAN oraz państwami takimi jak Korea Południowa, Japonia, czy właśnie Australia.[6]
Wnioski i perspektywy
Podpisanie umowy ws. współpracy obronnej między Australią a Indonezją jest kamieniem milowym w ich stosunkach bilateralnych. Pozwoli obu państwom na szkolenie nowoczesnych armii działających na morzu i przełoży się na zwiększenie bezpieczeństwa w regionie.
Należy jednak pamiętać, iż jak podkreślił to wicepremier i minister obrony Australii Richard Marles, porozumienie to gwarantuje współprace obu państw w dziedzinie bezpieczeństwa, ale nie jest ono sojuszem, a zatem nie zobowiązuje żadnej ze stron do udzielenia sobie pomocy w przypadku napaści na jedną z nich.
Australia w celu zagwarantowania ochrony swojego terytorium i interesów będzie najprawdopodobniej dalej wzmacniać siatkę porozumień bilateralnych w sprawie bezpieczeństwa, które pozwolą jej na rozmieszczanie wojsk na terytorium państw znajdujących się na otaczających ją ocenach i morzach oraz będzie przeznaczać coraz większe kwoty na obronność, które do roku 2033 miałyby osiągnąć 2,3% w relacji do PKB. Przewiduje się natomiast, iż Indonezja wzmacniać będzie stosunki militarne z innymi państwami ASEAN, jednocześnie dążąc do rozwoju gospodarczego, który zwiększyłby jej niezależność ekonomiczną.
Bibliografia
[1] Ministerstwo Obrony Australii https://www.minister.defence.gov.au/media-releases/2024-08-29/australia-indonesia-defence-cooperation-agreement-signed, [dostęp: 31.08.2024]
[2] T. Dianti, A. Syamsudin, E. Widianto, Australia to hold largest -ever joint military exercise, https://www.rfa.org/english/news/southchinasea/australia-indonesia-military-exercise-08292024150618.html, [dostęp:31.09.2024}
[3] M.M, Chiny przekażą miliony dolarów maleńkim wyspom na Pacyfiku https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/chiny-przekaza-miliony-dol-malenkim-wyspom-na-pacyfiku/twp0t2q [dostęp: 31.08.2024]
[4] R. Czulda, Rywalizacja na obszarze południowego Pacyfiku https://zbiam.pl/artykuly/rywalizacja-na-obszarze-poludniowego-pacyfiku/ [dostęp: 31.08.2024]
[5] F.K. Chang, Indonesia’a new military bases in the South China Sea. Preparing for friction. https://www.fpri.org/article/2024/07/indonesias-new-military-bases-in-the-south-china-sea-preparing-for-friction/ [dostęp:01.09.2024]
[6] D. Wnukowski, Wybory prezydenckie w Indonezji. Kontynuacja w nowym stylu. https://www.pism.pl/publikacje/wybory-prezydenckie-w-indonezji-kontynuacja-w-nowym-stylu, [dostęp: 01.09.2024]
Photo: Canva
