Autorzy: Mieszko Rajkiewicz – Polski Instytut Dyplomacji Sportowej, Miłosz Wojtala, Sebastian Muraszewski
Polskie władze od 2023 roku publicznie deklarowały chęć organizacji igrzysk olimpijskich w Polsce. Zarówno poprzednia partia rządząca, jak i obecna – w kontekście ewentualnych igrzysk w Polsce mają podobne stanowisko, różniące się głównie czasem organizacji. Mówiono o 2036 roku, w tej chwili zwraca się uwagę na 2040 bądź 2044 rok. Niezależnie od daty trzeba zwrócić uwagę na to z kim potencjalnie rywalizujemy o organizację igrzysk. Polska nie jest jedynym krajem, który wyraża takie zainteresowanie.
Część 2 – Bliski Wschód i Indie
Katar – Doha
Katarczycy ośmieleni sukcesem organizacyjnym piłkarskich mistrzostw świata z 2022 roku kontynuują proces pozyskiwania dużych międzynarodowych wydarzeń sportowych. ale nie jest to pierwszy raz, kiedy Doha stara się o organizację igrzysk. Było tak przy okazji edycji 2016, 2020 oraz 2032, jednak przy każdej okazji Katarczycy przegrywali, mimo iż nie wypadali gorzej od ostatecznych organizatorów (np. byli lepiej ocenieni niż Rio de Janeiro przez MKOl na 2016 rok). Choć w ostatnim czasie nie padły żadne oficjalne deklaracje rządowe ze strony Kataru w sprawie kandydowania do organizacji igrzysk olimpijskich w przyszłości, to na poziomie gabinetowym Katarczycy wykonują swoją pracę i lobbują za organizacją igrzysk w Doha. W tym celu wykorzystują doświadczenia mistrzostw świata w piłce nożnej i przygotowaną na tamtą okazję infrastrukturę publiczną oraz sportową traktują jako główne atuty własnej kandydatury. I rzeczywiście w tym kontekście Katar prezentuje się bardzo dobrze na tle konkurentów. Katarczycy twierdzą, iż na dzisiaj aż 80% infrastruktury sportowej jest gotowe[1]. Dodatkowo Katarczycy wykorzystują swój międzynarodowy wizerunek polityczny. Są postrzegani jako „łącznicy” Wschodu z Zachodem oraz bardzo często przyjmują rolę mediatora w sporach. To wpływa korzystnie na rozmowy z przedstawicielami MKOl-u. Będąc jednocześnie nowym rynkiem dla MKOl-u oznacza to, iż Katar może skutecznie walczyć o organizację igrzysk olimpijskich w przyszłości.
Okres paryskich igrzysk to był bardzo istotny czas dla Katarczyków. To właśnie wtedy nastąpiła główna ofensywa lobbingowa.
Na ceremonii otwarcia igrzysk olimpijskich w Paryżu obecny był sam emir Kataru wraz z ważnymi członkiniami rodziny. Najważniejszy przedstawiciel Kataru miał okazję rozmawiać z przedstawicielami MKOl-u oraz – a może przede wszystkim – z prezydentem Francji[2]. Katarczycy wsparli Francuzów w kwestii zabezpieczenia paryskich igrzysk, natomiast Katarczycy postrzegają Francuzów jako potencjalnych sojuszników w Ruchu Olimpijskim. Poparcie Emmanuela Macrona jest potencjalnie poważnym argumentem dla danej kandydatury na organizatora igrzysk w przyszłości. Francuski prezydent, choć oczywiście formalnie i oficjalnie nie ma wpływu na proces decyzyjny w MKOl-u, to w tej chwili jest najlepiej umocowanym politycznym liderem, którego opinia ma znaczenie wśród niektórych członków zarządu MKOl. Dobre i bliskie relacje katarsko-francuskie mogą wpłynąć na pozytywniejszą ocenę potencjalnych igrzysk w Doha.
Oferta katarska nie jest jednak wolna od problematycznych kwestii. Są to niemal te same wątki, które były poruszane przy okazji mistrzostw świata w piłce nożnej. Przede wszystkim klimat – w tradycyjnym okresie olimpijskim (lipiec-sierpień) temperatury w tym regionie świata są zbyt wysokie, by móc sportowo rywalizować. Zatem przyznając igrzyska Dosze, najprawdopodobniej trzeba liczyć się z faktem przeniesienia okresu igrzysk na inne miesiące. A to wiąże się z kolejnym problemem, czyli modyfikacją kalendarza rozgrywek w ramach wszystkich dyscyplin olimpijskich. Wysiłek musiałoby popełnić niemal całe środowisko olimpijskie, by dostosować się do innego okresu. Trzeci problem, może mniej oczywisty teraz, ale w istotny dla MKOl-u, to kwestia kibiców. Dostępność do aren sportowych nie powinna być przeszkodą, ale doskwierać może… brak dużej liczby kibiców. Koszty dotarcia oraz zakwaterowania mogą być dla wielu osób zbyt wysokie. Doświadczenia mistrzostw świata w piłce nożnej pokazują, iż Katarczycy mogą mieć problem z naturalnym wypełnieniem trybun. Brak pełnych aren olimpijskich jest dla MKOl-u potencjalnym istotnym wizerunkowym problemem i dlatego również ten wątek członkowie MKOl będą brali pod uwagę. Kwestia przestrzegania praw człowieka to również istotna sprawa, która będzie podnoszona przez opinię publiczną, ale skoro MKOl przyznawał prawo do organizacji igrzysk Chinom czy Rosji, to oznacza to brak większego wpływu na proces decyzyjny w MKOl.
Katar należy jednak postrzegać w gronie faworytów i wiele wskazuje na to, iż w ciągu najbliższych lat Doha zostanie gospodarzem igrzysk olimpijskich. Bardzo duże doświadczenie w organizacji wielu imprez sportowych rangi mistrzowskiej, gotowa infrastruktura sportowa i transportowa, stabilna gospodarka oraz gigantyczna wola polityczna stawiają Katarczyków na czele wyścigu o igrzyska w przyszłości.
Arabia Saudyjska – Rijad
Arabia Saudyjska będzie organizować zimowe igrzyska azjatyckie w 2029 roku oraz letnie igrzyska azjatyckie w 2034 roku. Dodatkowo kraj ten podpisał z MKOl-em umowę na organizację Olympics Esport Games na 12 lat. Pierwsza edycja ma się odbyć w 2025 roku[3]. Kraj ten wszedł do najwyższej ligi państw organizujących wydarzenia sportowe oraz inwestujących w sport jako szeroko pojętą rozrywkę. Otwarcie Arabii Saudyjskiej na międzynarodowy sport ma swoje odzwierciedlenie w postaci zaangażowania tego kraju w wydarzenia z Ruchu Olimpijskiego – o czym świadczą wcześniej wspomniane imprezy. Dla Arabii Saudyjskiej organizacja igrzysk olimpijskich stanowi główny cel tej polityki i wiele wskazuje na to, iż w przyszłości Rijad będzie miastem igrzysk. Arabia Saudyjska ma jednak jeden poważny problem: Katar. Ten mały terytorialnie kraj jest liderem regionu w wyścigu po igrzyska i obok Indii jest głównym faworytem do organizacji igrzysk w 2036 roku. Zatem perspektywa na 2040 lub 2044 dla Arabii Saudyjskiej nie rysuje się pozytywnie, ponieważ jest niemal niemożliwe, by w tak krótkim odstępie czasowym igrzyska odbyły się na półwyspie arabskim. Najprawdopodobniej sami Saudyjczycy zdają sobie z tego sprawę, zatem sami swoją narrację mają dosyć ostrożną. W maju 2024 roku saudyjski minister informacji mówił, iż jest zbyt wcześnie by mówić o potencjalnej organizacji igrzysk olimpijskich w 2036 roku w Arabii Saudyjskiej[4].
Trudno jednoznacznie powiedzieć coś absolutnie przemawiającego za kandydaturą olimpijską Arabii Saudyjskiej. Choć aspiracje tego kraju niewątpliwie kierują go w kierunku organizacji igrzysk, to w tej chwili same gwarancje ekonomiczne oraz polityczne nie wystarczą. Arabia Saudyjska mocno się rozwija i główne przygotowania infrastrukturalne sportowe są planowane pod mistrzostwa świata w piłce nożnej, które w 2034 roku najprawdopodobniej się w tym kraju odbędą. To jest na ten moment priorytet działań Arabii Saudyjskiej, a igrzyska olimpijskie są planem na dalszą przyszłość. Saudyjczycy nie mogą jednak pozostawać bierni wobec aktywności innych państw, dlatego już teraz związali się z MKOl-em umową na igrzyska esportowe. Umowa ta jest tymczasową „nagrodą pocieszenia” dla Saudyjczyków, którzy do całego procesu na razie podchodzą cierpliwie. Arabię Saudyjską należy postrzegać jako poważnego gracza, jednak dzisiaj nie są faworytem. Ani na rok 2036, ani 2040.
Turcja – Stambuł
Jest już pewną tradycją, iż Stambuł włącza się do walki o pozyskanie prawa do organizacji igrzysk olimpijskich. Turcy starali się o to przy okazji igrzysk w 2000, 2004, 2008, 2012, 2020 oraz 2032 roku[5]. Za każdym razem nie udawało się wygrać tej rywalizacji, choć najbliżej było w 2020 roku, kiedy to byli o włos od wygranej z kandydaturą Tokio. Stambuł nie rezygnuje ze swojego marzenia i dąży do organizacji igrzysk olimpijskich w 2036 roku – chociaż pojawiają się sygnały, iż byliby również zadowoleni z tego prawa w 2040 roku. Turcy pracują w mniej medialny sposób i na ten moment nie budują dużej atencji opinii publicznej wokół swojej kandydatury. Jednak na poziomie dyplomatycznym odbywają niezbędne spotkania. Przy okazji igrzysk olimpijskich we Francji delegacja turecka rozmawiała z przedstawicielami MKOl-u. W Paryżu z wizytą był lider partii opozycyjnej w Turcji Ozgur Ozel oraz burmistrz Stambułu Ekrem Imamoglu, który przynależy do tej samej partii politycznej[6]. Konieczny lobbing odbywał się również w tzw. „Domu Stambulskim”. Turcy przygotowali podobny projekt do „Domu Polskiego” stworzony przez Polski Komitet Olimpijski, ale zamiast skupiać się na całym kraju, Turcy w trakcie paryskich igrzysk promowano ideę igrzysk w Stambule[7].
W najbliższych latach zdolności organizacyjne Turcy będą mogli udowodnić MKOl-owi przy okazji dwóch wydarzeń. Pierwsze to igrzyska europejskie w 2027 roku. Stambuł będzie gospodarzem 4. edycji tej multidyscyplinarnej imprezy sportowej. Drugi przypadek to współorganizacja mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2032 roku (wraz z Włochami). W przypadku Euro 2032 aż trzy stadiony w Stambule będą wykorzystywane na potrzeby organizacyjne. Stambuł będzie zatem miastem bardzo mocno zaangażowanym w pracę nad poprawą stanu infrastruktury miejskiej i sportowej. Oprócz doświadczenia, które Turcja od lat zbiera i nabędzie nowego w ciągu następnych, niewątpliwym atutem Turcji jest konsekwentne wspieranie tej polityki przez władze kraju. Warto tu zwrócić uwagę na pewien konsensus polityczny między partią rządzącą Turcją a partią opozycyjną, która sprawuje władzę w Stambule. W grudniu 2022 roku burmistrz Stambułu powołał grupę roboczą ds. igrzysk, której celem jest przygotowanie spójnej oferty dla MKOl-u. Atutem Stambułu jest również duża liczba obiektów sportowych, bo ponad 840. Turcy mają solidny fundament, nad którym mogą pracować. Choć część infrastruktury jest nowa, to spora grupa obiektów wymaga odnowienia. Igrzyska olimpijskie w Stambule to pretekst dla samego miasta, by zrewitalizować wiele obszarów i by stworzyć spójną koncepcję, Turcy wzorują się na rozwiązaniach znanych z Barcelony, Hamburga czy Toronto[8].
Przeszkodą Stambułu, która na dzisiaj stanowi bardzo duże wyzwanie do pokonania, to kwestia ruchu ulicznego. w tej chwili szacuje się, iż jest ok. 2 milionów aut w samym Stambule, a do 2036 roku ta liczba ma urosnąć czterokrotnie. Wykorzystanie oraz dostępność transportu publicznego stanowi istotny element każdej oferty olimpijskiej i w tym zakresie Stambuł również musi wprowadzić zmiany. Przy okazji kandydatury na 2036 rok Turcy planują zwiększyć wykorzystanie transportu miejskiego: z poziomu 20% na 70%. Dla MKOl-u istotne jest również zaangażowanie w sport i kulturę uprawiania sportu, a w tym zakresie Stambuł również nie może pochwalić się bardzo dobrymi wskaźnikami. Tylko 14,6% mężczyzn oraz 11,8% kobiet jest aktywnych sportowo w tym 16-milionowym mieście[9].
Turcja, by wejść do grona państw faworytów w wyścigu o organizację igrzysk w przyszłości, musi poprawić wiele elementów. Sama wola polityczna oraz ambicja nie jest wystarczająca. Konieczne jest nawiązanie lepszej współpracy w samej Turcji z innymi instytucjami, które mogą wesprzeć Stambuł w przygotowaniu kompleksowej oferty – w przypadku 2020 roku wskazuje się właśnie brak takiej współpracy oraz projektowane duże koszty, które ostatecznie generowały niższe poparcie społeczne. Choć kraj ten ma bardzo dobrą podstawę do pracy, to na dzisiaj nie można uważać Stambułu za faworyta w wyścigu o igrzyska w 2036 lub 2040 roku.
Indie – Ahmadabad (?)
Indie, obok Kataru, to drugi główny faworyt do organizacji igrzysk olimpijskich w 2036 roku. Wskazuje na to więcej politycznych akcentów, niż faktyczny stan gotowości Indii. Przede wszystkim sam premier Indii Narendra Modi jest wielkim zwolennikiem organizacji igrzysk w Indiach, a w ostatnich wyborach parlamentarnych jego partia BJP wpisała ten pomysł do swojego manifestu. Modi oraz BJP postrzegają organizację igrzysk jako najważniejszy składnik wzmocnienia tożsamości hinduskiej w społeczeństwie. Sam MKOl też wykonał pewne gesty w kierunku Indii, które świadczą o zbliżeniu tego kraju z MKOl-em. Przede wszystkim do programu igrzysk (od 2028 roku) włączony został krykiet, czyli najważniejsza dyscyplina sportowa w Indiach. W 2023 roku odbywała się Sesja MKOl w Mumbaju, co również należy traktować jako ukłon w kierunku kraju gospodarza Sesji.
Członkinią MKOl-u jest Nita Ambani – żona najbogatszego obywatela Indii Mukesha Ambaniego. Rodzina Ambanich jest kluczowym graczem lobbingowym wewnątrz MKOl-u i ich związek z najważniejszymi przedstawicielami tej organizacji wskazuje na bardzo dobre relacje.
Wice-przewodniczący Juan Antonio Samaranch Jr oraz członkini MKOl Kirsty Coventry byli gośćmi na weselu w rodzinie Ambanich[10] – co istotne, obie te postaci są kandydatami na nowego prezydenta MKOl. Te gesty, relacje oraz wzajemne zrozumienie wśród przedstawicieli MKOl-u oraz Indii świadczą o wysokim poziomie znaczenia kandydatury tego kraju w walce o igrzyska olimpijskie w 2036 roku. jeżeli weźmiemy pod uwagę polityczną ambicję, by igrzyska zorganizować, to mamy do czynienia z mocnym graczem. Nie jest jednak na ten moment jasne jakie miasto miałoby być gospodarzem. Do tej pory nie pojawiły się żadne konkretne informacje. Wymienia się New Delhi, Mumbaj oraz Ahmadabad – i właśnie to ostatnie miasto w tej chwili określa się jako główne miejsce igrzysk w Indiach. Po pierwsze dlatego, iż w tym mieście znajduje się już olbrzymi stadion imienia Narendry Modiego (na 132 tys. kibiców). A po drugie dlatego, iż rząd regionu Gudźarat powołał spółkę Gujarat Olympic Planning and Infrastructure Corporation Ltd, której celem jest przygotowanie infrastruktury sportowej w regionie. Ahmadabad to największe miasto Gudźaratu[11].
Jednak w ostatnim czasie można odebrać również coraz więcej sygnałów dyskredytujących Indie w całym procesie. Przede wszystkim uwagę zwraca forma prowadzenia rozmów – jest bardzo widoczna oraz narażona na negatywną ocenę opinii publicznej. Problematyczne jest również wywieranie nacisków na dodanie do programu igrzysk takich dyscyplin jak kabaddi czy kho kho[12]. ale chyba największym problemem Indii jest fakt, iż wewnątrz indyjskiego komitetu olimpijskiego trwa spór o to kto stoi na jego czele oraz wciąż brak powołania komitetu organizacyjnego igrzysk w Indiach[13]. Problem zatem jest bardzo złożony i ma instytucjonalny fundament, co potencjalnie negatywnie wpływa na odbiór kandydatury indyjskiej przez wielu członków MKOl. Na niekorzyść Indii działa też fakt, iż najprawdopodobniej gospodarz igrzysk w 2036 roku zostanie wyłoniony już podczas kadencji nowego prezydenta. W marcu 2025 roku odbędą się wybory na prezydenta MKOl i jeżeli nie wygra kandydat promowany przez Thomasa Bacha, to Indie mogą mieć problem z domknięciem całego procesu.
Indie jednak wciąż należy uważać za faworyta wyścigu o igrzyska w 2036 roku. Wskazują na to przede wszystkim czynniki polityczne oraz dyplomatyczne. Indie mają poparcie prezydenta Francji, a ten w tej chwili jest postacią wpływową w Ruchu Olimpijskim. Sam okres igrzysk w Paryżu, poza sportowymi historiami, miał być dla osób związanych z tym krajem: sportowców, działaczy oraz dziennikarzy jednym wielkim czasem lobbingu. Sportowcy mieli promować Indie wśród innych atletów, delegaci i działacze prowadzić rozmowy ze swoimi odpowiednikami z innych państw, a dziennikarze mieli unikać negatywnej narracji w sprawie igrzysk w Indiach.
Kwestie infrastrukturalne, społeczne, ekologiczne i sportowe – choć również istotne – mają w przypadku Indii na tę chwilę mniejsze znaczenie. jeżeli Indie miałyby otrzymać prawo do organizacji igrzysk w 2036 roku, to najprawdopodobniej zostanie ono przyznane z bardzo dużym wyprzedzeniem czasowym. Tak by właśnie kwestie w tej chwili niezabezpieczone, można było nadrobić w 10-11 lat.
Indyjski Komitet Olimpijski oficjalnie złożył do MKOl-u list intencyjny w sprawie organizacji igrzysk olimpijskich w 2036 roku[14]. Formalności zatem ruszyły.
Bibliografia:
[1] B. Keith, Qatar Joins the Bidding for the 2036 Olympic Games After 2016 and 2020 Misses, SwimSwam, https://swimswam.com/qatar-joins-the-bidding-for-the-2036-olympic-games-after-2016-and-2020-misses/, dostęp: 9.11.2024
[2] HH the Amir Attends the Paris 2024 Olympic Reception, Qatar News Agency, https://www.qna.org.qa/en/News-Area/News/2024-07/26/0029-hh-the-amir-attends-the-paris-2024-olympic-reception, dostęp: 9.11.2024.
[3] MKOl: pierwsza edycja esportowych igrzysk olimpijskich w 2025 roku, TVP Sport, https://sport.tvp.pl/79271091/mkol-pierwsze-edycja-esportowych-igrzysk-olimpijskich-w-2025-roku, dostęp: 9.11.2024.
[4] Olympics-Saudis look to show jumping for medal success in Paris, Sahm, https://www.sahmcapital.com/ar-sa/news/content/olympics-saudis-look-to-show-jumping-for-medal-success-in-paris-2024-05-16, dostęp: 9.11.2024.
[5] C. Seydioglu, I. Yagci, 2036 Summer Olympics Candidate Istanbul: Istanbul’s Olympic History Istanbul and Sport Policies, International Journal of Education Technology and Scientific Researches, Vol. 8, Issue 24, 2023, https://ijetsar.com/Makaleler/1939200070_36.%202899-2913%20c%c3%bcneyt%20seydio%c4%9flu.pdf, dostęp: 9.11.2024.
[6] S. Hacialioglu, Main opposition leaderrs lobby for Istanbul’s 2036 Olympic bid at Paris, https://www.turkiyetoday.com/sports/main-opposition-leaders-lobby-for-istanbuls-2036-olympic-bid-at-paris-37388/, dostęp: 9.11.2024.
[7] H. Devami, ‘Istanbul House’ in Paris to promote 2036 Olympic bid, Hurriyet Daily News, https://www.hurriyetdailynews.com/istanbul-house-in-paris-to-promote-2036-olympic-bid-199310, dostęp: 9.11.2024.
[8] C. Seydioglu, I. Yagci, 2036 Summer Olympics Candidate Istanbul… op. cit.
[9] Ibidem
[10] J. Weinreich, Olympic Games 2036: Al-Thani vs Ambani. Advantage Qatar, The Inquisitor, https://www.the-inquisitor-magazine.com/2036-olympics-al-thani-vs-ambani/, dostęp: 9.11.2024.
[11] 2036 Olympics bid: Gujarat forms firm to build sports infrastructure with Rs 6,000cr allocation, The Economic Times, https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/2036-olympics-bid-gujarat-forms-firm-to-build-sports-infrastructure-with-rs-6000cr-allocation/articleshow/106675612.cms?from=mdr, dostęp: 9.11.2024.
[12] R. Livingstone, Why India’s strong push to host the 2036 Olympics – and suggesting new sports like yoga and kabaddi – is the wrong approach in the IOC’s new bidding world, GamesBids, https://gamesbids.com/eng/summer-olympic-bids/why-indias-strong-push-to-host-the-2036-olympics-and-suggesting-new-sports-like-yoga-and-kabaddi-is-the-wrong-approach-in-the-iocs-new-bidding-world/, dostęp: 9.11.2024.
[13] G. Munana, P.T. Usha warns Indian government sports watchdog may face IOC sanctions, Insidethegames, https://www.insidethegames.biz/articles/1149492/usha-indian-government-ioc-sanctions, dostęp: 9.11.2024.
[14] N. K. Srivastava, India makes formal bid to host 2036 Olympics, India Today, https://www.indiatoday.in/sports/other-sports/story/india-makes-formal-bid-to-host-2036-olympics-2628363-2024-11-05, dostęp: 9.11.2024.
