Jako kierowca czołgu Sherman walczył w szeregach 1 Dywizji Pancernej we Francji, Belgii, Holandii i w północnych Niemczech. Za swoje zasługi wojenne kpt. Jan Brzeski został kawalerem francuskiej Legii Honorowej. – Francja jest na zawsze wdzięczna polskim bohaterom – podkreślał Étienne de Poncins, ambasador Francji w Polsce, wręczając odznaczenie 101-letniemu kombatantowi.
– To dla mnie wielki zaszczyt, iż mogę wręczyć insygnia Legii Honorowej w randze kawalera panu Janowi Brzeskiemu, polskiemu weteranowi bitwy o Normandię – mówił podczas uroczystości w Rytrze Étienne de Poncins, ambasador Francji w Polsce, wręczając odznaczenie kpt. Janowi Brzeskiemu, ostatniemu weteranowi 1 Dywizji Pancernej. Uroczystość odbyła się w ramach obchodów 80. rocznicy lądowania wojsk alianckich w Normandii 6 czerwca 1944 roku. Order przyznał polskiemu kombatantowi Emmanuel Macron, prezydent Francji. – Przyznając panu najwyższe francuskie odznaczenie ustanowione przez Napoleona w 1802 roku, Republika Francuska pragnie wyrazić swój podziw i głęboką wdzięczność oraz uhonorować za pana pośrednictwem poświęcenie tysięcy polskich żołnierzy, którzy wzięli udział w wyzwoleniu Europy – zaznaczył w swoim przemówieniu francuski ambasador.
REKLAMA
Dyplomata przypomniał jednocześnie wojenną drogę kpt. Brzeskiego. Gdy wybuchła II wojna światowa, kombatant miał 16 lat. W lutym 1940 roku przedostał się przez Węgry do Francji, gdzie tworzyło się polskie wojsko. Po kapitulacji Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii i tam wstąpił do 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich. Żołnierze tej jednostki zostali później włączeni do 1 Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka, a kpt. Brzeski dostał przydział do 24 Pułku Ułanów.
– 2 sierpnia 1944 roku, niecałe dwa miesiące po rozpoczęciu operacji „Overlord”, wylądował w porcie Arromanches-Les-Bains w Normandii i zaledwie sześć dni później, jako kierowca czołgu Sherman, zaczął uczestniczyć w walkach – opowiadał Étienne de Poncins.
Kpt. Brzeski brał udział m.in. w bitwie pod Falaise. – Potem ruszyliśmy w pogoń za Niemcami przez całą Francję, a następnie przez Belgię i Holandię – mówił kombatant w maju 2021 roku w wywiadzie dla miesięcznika „Polska Zbrojna”. Oficer przeszedł cały szlak bojowy 1 Dywizji, biorąc udział m.in. w wyzwalaniu holenderskiej Bredy. Po zakończeniu wojny pełnił służbę wartowniczą i patrolową w Niemczech, a w 1947 roku wrócił do Polski. Dziś ma 101 lat.
Legia Honorowa to najwyższe francuskie odznaczenie nadawane przez prezydenta tego kraju cywilom i wojskowym, w tym cudzoziemcom, za szczególne osiągnięcia. Order dzieli się na pięć klas. Najwyższą jest Krzyż Wielki, a wręczona kpt. Brzeskiemu Legia Honorowa w randze kawalera to klasa V.
1 Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. Stanisława Maczka została sformowana w Szkocji w latach 1942–1944. Pod koniec lipca 1944 roku jednostkę przerzucono do Normandii w północnej Francji. Działała tam w składzie II Korpusu Kanadyjskiego i odegrała istotną rolę w największej z normandzkich bitew – pod Falaise. W kolejnych walkach żołnierze 1 Dywizji wyzwolili m.in. Abbeville we Francji, Ypres w Belgii i Bredę w Holandii. Szlak bojowy zakończyli w Wilhelmshaven w Niemczech.
