Последовательное наказание в случае продолжающегося деяния

Opis stanu faktycznego

T.W. został oskarżony o to, iż w okresie od 8.1.2023 r. do 6.3.2023 r. w T. działając z góry powziętym zamiarem rozpowszechniał treści pornograficzne z udziałem małoletnich, tj. o czyn z art. 202 § 3 KK, art. 202 § 4a KK w zw. z art. 11 § 2 KK, w zw. z art. 12 § 1 KK.

Wyrokiem z 30.10.2023 r., II K 1330/23, Sąd Rejonowy w T., uwzględniając wniosek prokuratora, złożony w trybie art. 335 § 1 KPK, uznał oskarżonego T.W. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów i wymierzył mu karę 6 miesięcy więzienia oraz 2 lat ograniczenia wolności, polegającego na potrącaniu 15% wynagrodzenia w stosunku miesięcznym na rzecz Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę w okresie wykonywania kary.

Orzeczenie nie zostało zaskarżone i uprawomocniło się 7.11.2023 r.

Kasację na niekorzyść skazanego od powyższego rozstrzygnięcia wniósł Prokurator Generalny, zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, a mianowicie art. 343 § 6 i 7 KPK w zw. z art. 335 § 1 KPK, przez uwzględnienie wadliwego wniosku prokuratora o wydanie wobec T.W. wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy.

Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanego, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w T.

Uzasadnienie SN

Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna, co pozwoliło na uwzględnienie jej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK.

Bezspornym pozostaje, iż sąd, do którego oskarżyciel publiczny kieruje wniosek w trybie art. 335 § 1 KPK, z uwagi na treść art. 343 § 7 KPK, zobligowany jest do szczegółowej, to znaczy zarówno formalnej, jak i merytorycznej kontroli takiego pisma procesowego. W jej ramach niezbędne jest sprawdzenie czy przedłożone przez prokuratora propozycje pozostają zgodne z uprzednimi ustaleniami stron, a także czy nie popadają w sprzeczność z przepisami prawa materialnego. W przypadku braku pozytywnego wyniku tej weryfikacji sąd nie może uwzględnić wniosku, co rodzi konieczność postąpienia po myśli art. 343 § 7 KPK, chyba iż na posiedzeniu, za zgodą oskarżonego (art. 343 § 3 KPK), dojdzie do modyfikacji konwalidującej uchybienia, która będzie czyniła zadość kryteriom z art. 335 § 1 KPK. Sąd, rozpoznając wniosek prokuratora uzgodniony z oskarżonym i złożony w oparciu o powołany przepis związany jest treścią wniosku, co nie oznacza obowiązku jego uwzględnienia wobec treści wskazanych przepisów prawa (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 17.6.2015 r., V KK 177/15, Legalis; 10.6.2015 r., V KK 96/15, Legalis; 9.4.2015 r., IV KK 79/15, Legalis; 30.3.2015 r., II KK 75/15, Legalis; 5.12.2013 r., V KK 342/13, Legalis; 25.3.2009 r., III KK 33/09, Legalis; 8.9.2009 r., IV KK 287/09, Legalis).

Uwzględniając wniosek prokuratora Sąd Rejonowy w T. przy wymierzaniu oskarżonemu kary nie zastosował normy wynikającej z art. 57b KK mimo jej obligatoryjnego charakteru. To zaś doprowadziło do niezasadnej konkluzji o możliwości zastosowania wobec T.W. dobrodziejstwa wynikającego z art. 37b KK. Na tym tle należało dostrzec, iż problematyka możliwości łącznego zastosowania art. 57b KK i art. 37b KK stała się polem rozważań Sądu Najwyższego, gdzie stwierdzono, iż istnienie podstawy do nadzwyczajnego obostrzenia kary w oparciu o treść art. 57b KK w związku ze skazaniem w warunkach określonych w art. 12 § 1 KK nie uniemożliwia w ogóle możliwości zastosowania przez sąd orzekający w danej sprawie instytucji określonej w art. 37b KK. Może to jednak nastąpić wówczas, gdy w konkretnej sprawie, przy uwzględnieniu wysokości dolnej granicy ustawowego zagrożenia karą pozbawienia wolności, możliwe jest jej orzeczenie w takim wymiarze, iż jej obligatoryjne obostrzenie (powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia) powoduje, iż wymiar tak orzeczonej kary nie przekracza 3 miesięcy pozbawienia wolności, a o ile górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej 10 lat, wówczas 6 miesięcy pozbawienia wolności, czyli tylko w warunkach, gdy możliwe jest jednocześnie respektowanie obligatoryjnego charakteru przepisu art. 57b KK oraz treści art. 37b KK w zakresie maksymalnej wysokości kary więzienia jako kary sekwencyjnej orzeczonej za dany występek. W praktyce będzie to możliwe jedynie w zakresie tych występków, w których dolna granica ustawowego zagrożenia nie przekracza 5 miesięcy więzienia (por. wyrok SN z 22.2.2023 r., V KK 331/22, Legalis). Tymczasem przypisane skazanemu przestępstwo z art. 202 § 3 KK zagrożone jest karą od 2 lat pozbawienia wolności, co jednoznacznie wykluczyło możliwość zastosowania dobrodziejstwa wynikającego z art. 37b KK. Tym samym Sąd Rejonowy w T., uwzględniając wadliwy wniosek prokuratora, dopuścił się rażącego naruszenia art. 57b KK przez jego niezastosowanie, co zaś w konsekwencji doprowadziło do niezasadnego oparcia rozstrzygnięcia o karze o dyspozycję art. 37b KK, który w realiach niniejszej sprawy zastosowania znaleźć nie mógł.

Niezależnie od powyższego Prokurator Generalny trafnie także eksponował, iż Sąd Rejonowy w T. doprowadził do uwzględnienia wniosku prokuratora i wydania wyroku bez obligatoryjnego orzeczenia środka karnego w postaci zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów lub działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub opieką nad nimi. Zgodnie z art. 41 § 1a zd. drugie KK (w brzmieniu obowiązującym do 30.9.2023 r., a po tej dacie, w myśl dyspozycji art. 41 § 1a pkt 2 KK) „sąd orzeka zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi na czas określony albo dożywotnio w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego”. Czyn przypisany T.W., zakwalifikowany z art. 202 § 3 KK i art. 202 § 4a KK w zw. z art. 11 § 2 KK, w zw. z art. 12 § 1 KK, należy do kategorii przestępstw objętych powyższą regulacją. Dlatego orzeczenie wobec oskarżonego określonego w art. 41 § 1a KK środka karnego było w przedmiotowej sprawie obowiązkowe. Uwzględnienie przez sąd wniosku prokuratora o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy w sytuacji, gdy złożona przezeń propozycja sankcji naruszała treść art. 41 § 1a KK, stanowiło rażący błąd, wywierający istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Tożsame względy zasadną czyniły także argumentację Prokuratora Generalnego dotyczącą nienależytej kontroli wniosku prokuratora, a przez to braku orzeczenia przez Sąd Rejonowy w T. obligatoryjnego świadczenia pieniężnego w kwocie co najmniej 10.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Obowiązek powyższego orzeczenia jednoznacznie wynikał z treści art. 43a § 3 KK.

Komentarz