Полякам придется работать до 70 лет? Правительство спокойно готовится к переменам

Wydłużanie wieku emerytalnego to temat, który regularnie wraca do publicznej debaty w Polsce i Europie. Zmieniająca się demografia, wydłużająca się średnia długość życia oraz rosnące obciążenia finansowe systemów emerytalnych sprawiają, iż coraz częściej rozważa się konieczność pracy do późniejszego wieku. Czy Polacy naprawdę będą musieli pracować do 75. roku życia? Analizujemy fakty, dane i możliwe scenariusze.

Dlaczego mówi się o podniesieniu wieku emerytalnego?

Polska, podobnie jak inne kraje europejskie, walczy z problemem starzejącego się społeczeństwa. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), do 2050 roku osoby powyżej 65. roku życia będą stanowiły aż 33% populacji, podczas gdy w tej chwili to około 19%. Tymczasem liczba osób w wieku produkcyjnym (18-64 lata) systematycznie maleje.

System emerytalny oparty na zasadzie solidarności pokoleniowej (tzw. system ZUS) wymaga, by osoby pracujące finansowały świadczenia dla emerytów. W związku z tym rosnąca liczba emerytów przy jednoczesnym spadku liczby pracujących tworzy ogromną presję na budżet państwa. W 2024 roku polski Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) wykazał deficyt wynoszący ponad 37 miliardów złotych, który musiał być pokryty z budżetu państwa.

Jak Polska wypada na tle Europy?

Obecny wiek emerytalny w Polsce wynosi:

• 60 lat dla kobiet,
• 65 lat dla mężczyzn.

Jest to jeden z najniższych wieków emerytalnych w Europie. Dla porównania, w Niemczech wiek emerytalny wynosi w tej chwili 67 lat, a w Danii planowane jest jego podniesienie do 74 lat do 2060 roku. Trend wydłużania aktywności zawodowej widoczny jest także w krajach takich jak Szwecja, Holandia czy Wielka Brytania.

75 lat – realny scenariusz czy przesada?

Eksperci podkreślają, iż praca do 75. roku życia może być koniecznością w perspektywie kilkudziesięciu lat, jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie reformy. Wydłużający się wiek życia (średnia długość życia w Polsce to w tej chwili 78 lat) oznacza, iż emerytury muszą być wypłacane przez dłuższy czas, co zwiększa koszty systemu.

Z drugiej strony, krytycy tego pomysłu wskazują, iż wiele osób, zwłaszcza pracujących fizycznie, nie jest w stanie wykonywać swojej pracy do tak późnego wieku. W Polsce średnia oczekiwana długość życia w zdrowiu wynosi tylko 60,5 roku dla kobiet i 59,4 roku dla mężczyzn, co oznacza, iż znaczna część osób nie dożyje emerytury w dobrej kondycji zdrowotnej.

Alternatywy dla wydłużenia wieku emerytalnego

Zamiast podnoszenia wieku emerytalnego, rząd może rozważyć inne rozwiązania:

1. Wspieranie aktywności zawodowej seniorów – Elastyczne formy zatrudnienia, praca na część etatu czy możliwość łączenia emerytury z pracą mogą zwiększyć dochody osób starszych bez konieczności ich pełnego wycofywania się z rynku pracy.
2. Reforma podatkowa – Zwiększenie efektywności poboru podatków i ograniczenie szarej strefy mogłoby dostarczyć dodatkowe środki do budżetu państwa.
3. Zachęty do oszczędzania na starość – Indywidualne konta emerytalne (IKE, IKZE) oraz Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) mogą pomóc Polakom budować dodatkowe zabezpieczenie finansowe na przyszłość.
4. Automatyzacja i podnoszenie kwalifikacji – Inwestowanie w edukację i szkolenia zawodowe może zwiększyć produktywność pracowników, co z kolei przełoży się na wyższe wpływy do systemu emerytalnego.

Opinia publiczna a wydłużenie wieku emerytalnego

Temat wieku emerytalnego budzi ogromne emocje wśród Polaków. Według sondażu CBOS z 2024 roku, aż 68% respondentów sprzeciwia się podnoszeniu wieku emerytalnego. Największy sprzeciw występuje wśród osób starszych oraz pracujących w sektorach takich jak budownictwo, rolnictwo czy przemysł, gdzie praca jest szczególnie wyczerpująca fizycznie.

Jednocześnie rośnie świadomość potrzeby zmian. Ponad 42% Polaków uważa, iż obecny system emerytalny wymaga gruntownej reformy, ale jedynie 15% popiera pomysł pracy do 75. roku życia.

Podnoszenie wieku emerytalnego to temat trudny i budzący kontrowersje, ale nie można go ignorować w obliczu starzejącego się społeczeństwa i problemów finansowych systemu emerytalnego. Chociaż praca do 75. roku życia wydaje się w tej chwili odległym scenariuszem, przyszłość może wymagać kompromisów zarówno ze strony rządu, jak i społeczeństwa. Kluczem do sukcesu będzie znalezienie równowagi między potrzebami finansowymi państwa a możliwościami i zdrowiem obywateli.