W sobotę, 3 maja 2025 r , w Australii odbyły się wybory federalne, w celu wybrania członków 48. parlamentu federalnego . Do obsadzenia było 150 miejsc w Izbie Reprezentantów i 40 z 76 miejsc w Senacie . Urzędujący rząd Partii Pracy , kierowany przez Anthony’ego Albanese’a , wygrał reelekcję na drugą kadencję z rzędu, odnosząc miażdżące zwycięstwo , zwiększając swoją większość parlamentarną i uzyskując największą liczbę miejsc zdobytych przez partię na szczeblu federalnym od 1987 r . Opozycyjna Liberalno-Narodowa Koalicja , kierowana przez Petera Duttona , odnotowała duże wahania na swoją niekorzyść, szczególnie na obszarach miejskich. Po przeliczeniu 80 proc. głosów we wtorek, 6 maja widome jest, iż Partia Pracy zdobyła 87 miejsc w Izbie reprezentantów ( do samodzielnego rzadzenia potrzebne jest minimum 76 mandatów) a Koalicja Liberalna zaledwie 40. Wynik przekroczył niemal wszystkie opublikowane sondaże opinii publicznej , które przewidywały albo minimalną większość dla rządu Partii Pracy, albo zawieszony parlament .
Istotnym tematem w całej kampanii był koszt utrzymania. Inne kwestie obejmowały energię jądrową, mieszkalnictwo i obronność. Koalicja prowadziła kampanię na rzecz budowy siedmiu elektrowni jądrowych w Australii w ciągu 20 lat, podczas gdy Partia Pracy obiecała wybudować 1,2 miliona nowych domów. Obie partie poparły zwiększenie wydatków na obronę.
Anthony Albanese ogłosił w sobotę, iż jest pierwszym premierem Australii, który od 21 lat sprawuje urząd po raz drugi z rzędu, i zasugerował, iż jego rząd zwiększył swoje poparcie, ponieważ nie wzorował się na administracji prezydenta USA Donalda Trumpa.
„Australijczycy postanowili stawić czoła globalnym wyzwaniom na australijski sposób, dbając o siebie nawzajem i budując przyszłość” – powiedział Albanese zwolennikom w zwycięskim przemówieniu w klubie RSL Canterbury-Hurlstone Park w zachodniej części Sydney. „Nie musimy żebrać, pożyczać ani kopiować z innych miejsc. Nie szukamy inspiracji za granicą. Znajdujemy ją tutaj, w naszych wartościach i w naszych ludziach” – dodał.
Jego centrolewicowa Partia Pracy nazwała rywala Albanese’a, Petera Duttona, lidera opozycji, „DOGE-y Dutton” i oskarżyła jego konserwatywną Partię Liberalną o naśladowanie Trumpa i jego Departamentu Efektywności Rządowej. Dutton przyznał wcześniej, iż jego sojusz partii konserwatywnych poniósł porażkę w wyborach, a on sam stracił mandat parlamentarny, który piastował przez 24 lata. Analitycy twierdzą, iż naśladowanie Trumpa przestało być dla australijskich konserwatystów czynnikiem pozytywnym i stało się czynnikiem negatywnym po tym, jak Trump wprowadził globalne cła.
W kampani wyborczej głownymi tematami były polityka energetyczna i inflacja, przy czym obie rywalicujące strony zgadzały się, iż kraj stoi w obliczu kryzysu kosztów utrzymania. Wg Foodbank Australia, największej organizacji charytatywnej zajmującej się pomocą żywnościową w kraju, 3,4 miliona gospodarstw domowych w Australii liczącej 27 milionów ludzi doświadczyło braku bezpieczeństwa żywnościowego w zeszłym roku.
W kampanii wyborczej Partia Liberalna obwiniła rząd o marnotrawstwo środków, które napędzają inflację i podwyższają stopy procentowe. W celu ograniczenia wydatków rządowych zobowiązała się do likwidacji ponad jednego na pięć stanowisk w służbie publicznej.
Choć zarówno Albanese jak i Dutton twierdzą, iż kraj powinien osiągnąć zerową emisję gazów cieplarnianych netto do 2050 r., lider Koalicji argumentuje, iż wykorzystanie energii jądrowej zamiast odnawialnych źródeł energii, takich jak turbiny słoneczne i wiatrowe, zapewniłoby tańszą energię elektryczną.
Marginalne partie
Z marginalnych partii warto odnotować katastrofalny wynik partii miliardera Clive’a Palmera, Trumpet of Patriots. nie zdobyła ani jednego miejsca w Izbie Reprezentantów, choć istnieją pewne nadzieje na jej zdobycie w Senacie. Głosowało na nią zaledwie 2 proc. Australijczyków. Partia ta wydała 60 milionów dolarów na reklamę kampanii, w tym ponad 24,1 miliona dolarów na reklamy telewizyjne, treści wideo na żądanie i reklamy w serwisie YouTube. Jest to największa kwota wydana przez partię na reklamy wyborcze w tych wyborach. Tuż za nią plasują się Partia Pracy (24 mln dolarów), Koalicja (20,7 mln dolarów) i Zieloni oraz inne partie(4 mln dolarów).
Celem medialnej kampanii było wypromowanie około 100 kandydatów z ramienia Trumpet of Patriot, którzy ubiegali się o miejsca w izbie niższej i w każdym stanie w Senacie. Zainspirowana prezydentem USA Donaldem Trumpem partia prowadziła kampanię opartą na programie ograniczenia imigracji, ograniczenia posiadania przez obcokrajowców nieruchomości w Australii i usunięcia „programu woke ( przebudzenia)” ze szkół.Chociaż partia Trumpet of Patriots nie odniosła sukcesu w wyborach, wyniki pokazały, iż przez cały czas istnieje zapotrzebowanie na politykę prawicową.
Partia One Nation Pauline Hanson, która ma podobną bazę wyborczą co partia Clive’a Palmera, osiągnęła stosunkowo dobre wyniki, zdobywając 6,24 proc. głosów w skali kraju. One Nation wystawiło ponad 140 kandydatów w całym kraju. Zareh Ghazarian, szef wydziału politycznego Uniwersytetu Monash, powiedział, iż wynik wyborów jest „wyraźnym sygnałem, iż Australijczycy po prostu nie są przekonani do tego, co promuje Trumpet of Patriots”. „Family First uzyskało mniej więcej taką samą liczbę głosów jak Trumpet of Patriots” – powiedział dr Ghazarian. „Nie przypominam sobie, żebym kiedykolwiek widział jakąkolwiek reklamę lub gadżety Family First”.
Dane AEC (Australian Electoral Commission) pokazują, iż ponad 830 000 Australijczyków zagłosowało na partię One Nation w Izbie Reprezentantów, co według dr Ghazariana wskazuje na „znaczne zainteresowanie wśród całej społeczności”.
Obietnice zwycięzców
Teraz, gdy Australia podjęła decyzję, kto ma nią rządzić przez najbliższe 3 lata oto kilka rzeczy, których Australijczycy mogą się spodziewać w oparciu o propozycje Partii Pracy.
Cięcia w kosztach utrzymania: Od 1 czerwca 2025 r. rząd wprowadzi 20-procentową redukcję wszystkich długów z tytułu pożyczek studenckich, wyeliminuje około 16 miliardów dolarów długu studenckiego, co przyniesie korzyści trzem milionom Australijczyków, a począwszy od roku podatkowego 2025–2026 (lipiec) minimalny próg dochodów uprawniający do obowiązkowej spłaty kredytu studenckiego wzrośnie z około 54 000 do 67 000 dolarów.
Obniżki podatków : W budżecie federalnym na rok 2025 skarbnik Jim Chalmers ogłosił dwie nowe obniżki podatków dla najniższego przedziału, przy czym stawka ma spaść z 16 procent do 15 procent od 1 lipca 2026 r.
Edukacja: Partia Pracy zamierza wprowadzić na stałe bezpłatne kursy TAFE.
Wsparcie dla klinik opieki doraźnej: Ponownie wybrany rząd Partii Pracy zobowiązał się przeznaczyć 644 miliony dolarów na zwiększenie liczby klinik opieki doraźnej Medicare z 87 do 137. Nowe kliniki zostały zaplanowane dla wszystkich stanu i terytorium.
Program gwarancji mieszkaniowych : Wszyscy nabywcy pierwszego domu będą uprawnieni do 5-procentowego depozytu, bez konieczności płacenia ubezpieczenia hipotecznego.
Rachunki za prąd : Zwrot w wysokości 75 dolarów za rachunki za prąd dla gospodarstw domowych i małych firm zostanie przedłużony na kolejne sześć miesięcy.
Baterie słoneczne : Praca zapewni do 4000 dolarów oszczędności na gospodarstwo domowych na instalacjach baterii słonecznych.
Medicare: Partia Pracy zobowiązała się przeznaczyć 8,5 miliarda dolarów na Medicare w celu zwiększenia stawek rozliczeń zbiorczych u lekarzy rodzinnych.
Rozszerzenie telemedycyny: Partia Pracy przeznaczy 200 milionów dolarów na stworzenie całodobowej usługi telemedycznej o nazwie „1800MEDICARE”
Partia Pracy zobowiązała się przeznaczyć 100 milionów dolarów na modernizację energetyczną obiektów użyteczności publicznej, w tym na bardziej wydajne oświetlenie na boiskach sportowych, halach społecznościowych i bibliotekach.
Partia Pracy będzie dążyć do tego, aby do 2030 r. 82 proc. sieci elektrycznej pochodziło ze źródeł odnawialnych.Rząd zobowiązał się do redukcji emisji dwutlenku węgla o 43 procent do 2030 r. w stosunku do poziomu z 2005 r. Partia Pracy popiera również Porozumienie paryskie w sprawie klimatu.
Partia Pracy rozszerzy swój plan Homes for Australia, aby zbudować dodatkowe 100 000 domów specjalnie dla osób kupujących dom po raz pierwszy.
Rząd przeznaczył kolejne 800 milionów dolarów w budżecie federalnym na rok 2025 na zniesienie limitów cen nieruchomości i dochodów w ramach programu Pomoc w zakupie, który zapewnia kapitał własny do wysokości 40 procent w celu wsparcia kwalifikujących się nabywców domów.
Inwestorzy zaś otrzymają ulgi podatkowe w ramach programu budowy mieszkań na wynajem, który według szacunków ma przynieść powstanie dodatkowych 80 000 jednostek w ciągu najbliższych 10 lat.
Partia Pracy zobowiązała się przeznaczyć co najmniej 50,3 miliarda dolarów na obronę w ciągu najbliższej dekady, a premier pozostawił otwartą furtkę dla dalszych wzrostów. Albanese powiedział również, iż jest otwarty na rozmowy na temat obecności wojsk australijskich na Ukrainie w ramach misji pokojowych.
Uznając znaczenie ochrony* łańcuchów dostaw żywności, rząd ogłosił inwestycję w wysokości 3,5 mln AUD w celu stworzenia planu „Feeding Australia”. Ta strategia ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa, odporności i stabilności australijskich systemów rolnictwa i produkcji żywności.
Krzysztof Bajkowski
