Polska administracja skarbowa przechodzi jedną z największych transformacji technologicznych w swojej historii. Dzięki nowoczesnym systemom analitycznym, Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) ma dziś możliwość śledzenia transakcji obywateli niemal w czasie rzeczywistym. Głównym celem są nadużycia związane z podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC), który wiele osób wciąż ignoruje.
Technologiczna rewolucja w KAS
Od połowy 2024 roku fiskus działa w oparciu o zaawansowane narzędzia informatyczne, które umożliwiają błyskawiczne przetwarzanie danych transakcyjnych. Oprogramowanie to łączy informacje z różnych rejestrów, banków, baz urzędowych i platform handlowych, tworząc zintegrowany obraz aktywności zakupowej obywateli.
Kluczowe znaczenie ma tu system analityczny oparty na sztucznej inteligencji, który automatycznie wykrywa nieprawidłowości i alarmuje urzędników o potencjalnych uchybieniach. Przykład? Zakup auta bez zgłoszenia PCC-3 może zostać wyłapany w ciągu kilku dni od transakcji.
Co to jest PCC i kiedy trzeba go zapłacić?
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to danina, którą trzeba uiścić m.in. przy zakupie używanego samochodu, pożyczkach prywatnych, zamianie rzeczy lub ustanowieniu hipoteki – jeśli umowa nie została zawarta u notariusza.
Stawka podatku to zwykle 2% wartości transakcji, a obowiązek zgłoszenia spoczywa na nabywcy. Dokumentem służącym do rozliczenia się z fiskusem jest formularz PCC-3, który trzeba złożyć w ciągu 14 dni od zawarcia umowy. Do tej pory wiele osób liczyło na „niewidzialność” takich transakcji, jednak nowe systemy sprawiają, iż unikanie podatku staje się coraz trudniejsze.
Jak działa nowy system?
Nowe narzędzia analityczne KAS analizują dane z wielu źródeł, takich jak:
- rejestry CEPIK (Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców),
- informacje bankowe (np. przelewy między osobami prywatnymi o wysokiej wartości),
- portale ogłoszeniowe i e-commerce,
- zeznania podatkowe i formularze PIT.
Dzięki integracji tych źródeł fiskus może zidentyfikować, iż dana osoba kupiła samochód, ale nie złożyła deklaracji PCC-3 ani nie zapłaciła podatku. Taki przypadek trafia do analizy, a następnie – coraz częściej – do automatycznie generowanego wezwania do zapłaty.
Automatyzacja działań – mniej miejsca na błędy
W przeszłości takie transakcje były trudne do wyśledzenia. Wymagały one manualnego sprawdzania danych, co powodowało, iż wiele z nich pozostawało poza kontrolą. Dziś, dzięki technologii, systemy wykrywają wzorce charakterystyczne dla unikania opodatkowania – np. regularne zakupy wartościowych rzeczy bez deklaracji.
KAS zyskuje przez to nie tylko większą skuteczność, ale także oszczędność zasobów. Urzędnicy mogą skupić się na analizie przypadków, które rzeczywiście budzą wątpliwości, zamiast prowadzić masowe, czasochłonne kontrole.
Kogo może to dotyczyć?
Najczęstsze przypadki, w których fiskus może się zainteresować Twoimi transakcjami, to:
- zakup auta używanego od osoby prywatnej,
- udzielenie lub otrzymanie pożyczki prywatnej (np. w rodzinie),
- zamiana nieruchomości bez udziału notariusza,
- zawarcie umowy darowizny, której nie zgłoszono do urzędu.
W każdym z tych przypadków, brak złożenia deklaracji i zapłaty PCC może skutkować nie tylko wezwaniem do zapłaty zaległości, ale także dodatkowymi odsetkami i karą.
Skarbówka przyspiesza – co z prywatnością?
Pojawia się pytanie o granice nadzoru państwa. Nowe systemy, mimo iż działają zgodnie z prawem, budzą obawy o prywatność obywateli. Administracja skarbowa zapewnia, iż działania te mają na celu uszczelnienie systemu podatkowego, a dane są przetwarzane z zachowaniem obowiązujących przepisów RODO i ustaw podatkowych.
Eksperci zwracają jednak uwagę, iż rośnie asymetria informacyjna między obywatelem a państwem. Osoby nieświadome obowiązku podatkowego mogą zostać ukarane, mimo iż nie działały w złej wierze. Dlatego ważna staje się edukacja podatkowa i jasna komunikacja ze strony KAS.
Co powinien zrobić podatnik?
Aby uniknąć nieprzyjemności, warto pamiętać o kilku zasadach:
- Sprawdź, czy dana transakcja podlega podatkowi PCC.
- Złóż formularz PCC-3 w ciągu 14 dni od umowy.
- Jeśli masz wątpliwości, skorzystaj z pomocy doradcy podatkowego lub infolinii KAS.
- Nie licz na to, iż „nikt się nie dowie” – systemy działają z coraz większą skutecznością.
Perspektywa na przyszłość: jeszcze więcej automatyzacji
Wprowadzenie automatycznych analiz to dopiero początek. Ministerstwo Finansów zapowiada dalsze rozszerzanie automatyzacji egzekwowania prawa podatkowego, co oznacza, iż w kolejnych latach coraz więcej obowiązków będzie wykrywane automatycznie, bez udziału urzędników.
Obywatele muszą przygotować się na rzeczywistość, w której nawet pozornie drobne uchybienia podatkowe będą wychwytywane niemal natychmiast, a „zapomnienie” o podatku nie będzie usprawiedliwieniem.
Continued here:
Skarbówka widzi wszystko. Nowy system fiskusa kontroluje Twoje zakupy w czasie rzeczywistym
