Rząd Chin ogłosił nowe wytyczne („Opinia dotycząca dalszej poprawy ochrony i jakości życia ludności”), których celem jest rozwiązanie pilnych problemów obywateli, takich jak dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej, opieki nad dziećmi i osobami starszymi oraz zabezpieczenie socjalne. Dokument, opublikowany 9 czerwca, kładzie nacisk na sprawiedliwość społeczną, równowagę usług publicznych, ich powszechność i dostępność.
Dokument opiera się na 4 filarach i 10 konkretnych działaniach, które skupiają się na:
- Sprawiedliwości społecznej – np. rozszerzenie ubezpieczeń na pracowników niestandardowych (co oznacza pracowników nieetatowych i tak zwanych „robotników migrujących”).
- Równowadze usług publicznych – likwidacja nierówności między miastami a wsiami.
- Powszechności podstawowych usług – edukacja, opieka zdrowotna, żłobki, domy opieki.
- Dostępności usług dodatkowych – np. wsparcie dla pracowników migrujących czy osób starszych.
Flagowe inicjatywy
Cel „8080” dla opieki nad dziećmi i seniorami:
-
- 80% łóżek w nowych domach opieki ma być przystosowanych do potrzeb pielęgnacyjnych.
- 80% społeczności w dużych miastach ma zyskać dostęp do żłobków do 2035 r. (tzw. „嵌入式托育” – opieka wbudowana w osiedla).
Edukacja i zdrowie:
- Budowa nowych szkół i zwiększenie miejsc na uczelniach. Rząd planuje zwiększyć liczbę wysokiej jakości szkół podstawowych i średnich oraz poszerzyć dostęp do renomowanych uczelni.
- Reformy mają poprawić jakość usług zdrowotnych, szczególnie w mniejszych miastach i regionach wiejskich. Integracja telemedycyny (np. Ping An Good Doctor) z systemem ubezpieczeń.
Cyfryzacja i upowszechnienie pomocy społecznej:
-
- Algorytmy AI do automatycznego przyznawania zasiłków (np. system „City Brain” w Hangzhou).
- Ubezpieczenia społeczne obejmą „pracowników niestandardowych”: platform cyfrowych, migrujących robotników, samozatrudnionych.
- Zniesione zostaną bariery administracyjne, np. wymóg zameldowania przy rejestracji do ubezpieczeń.
Kontekst demograficzny i społeczny
Reformy są odpowiedzią na:
- Starzenie się społeczeństwa (30% Chińczyków będzie miało powyżej 60 lat do 2035 r.).
- Spadek urodzeń (w 2024 r. współczynnik dzietności wyniósł 1,09).
- Potrzeby migrantów, czyli robotników migrujących (300 mln osób bez lokalnego hukou ma zyskać dostęp do usług w miastach).
- Nowe formy zatrudnienia – Pracownicy gig-ekonomii (np. kurierzy, kierowcy) często nie mają ubezpieczeń.
Finansowanie i wdrażanie
Budżet 2025:
-
- 4,5 bln juanów (ok. 2,5 bln zł) na edukację i pomoc społeczną – wzrost o 6% w porównaniu z rokiem 2024.
Rola firm technologicznych:
-
- Alibaba, Tencent, Huawei mają wspierać cyfryzację usług (np. e-learning, telemedycyna, opieka nad seniorami).
Podział obowiązków:
-
- Rząd centralny koordynuje strategię.
- Władze lokalne dostosowują reformy do warunków regionów (zasada „一城一策” – „jedno miasto, jedna polityka”).
Wyzwania i kontrowersje
- Nierówności regionalne – bogate prowincje (np. Guangdong) wdrażają reformy szybciej niż biedniejsze (np. Gansu).
- Prywatność danych – integracja systemów socjalnych z Social Credit budzi obawy.
- Ograniczenia technologiczne – osoby starsze mogą mieć trudności z korzystaniem z cyfrowych usług.
Chiny łączą centralne planowanie z elastycznością lokalną i technologiami, aby stworzyć „sieć bezpieczeństwa socjalnego” na miarę wyzwań XXI w. Reformy są ambitne, ale ich sukces zależeć będzie od:
- Skutecznego finansowania biedniejszych regionów.
- Równowagi między efektywnością a prywatnością obywateli.
- Włączenia grup wrażliwych (migrantów, seniorów) do systemu.
Choć kontekst Chin i Polski różni się, niektóre wyzwania (np. starzenie się społeczeństwa, opieka żłobkowa) są podobne. Chińskie rozwiązania mogą stanowić interesujący punkt odniesienia dla dyskusji o polityce społecznej w UE.
Nowe chińskie reformy to odpowiedź na oczekiwania obywateli, którzy domagają się lepszej opieki zdrowotnej, edukacji i zabezpieczenia socjalnego. Wdrożenie tych zmian będzie najważniejsze dla stabilności społecznej i dalszego rozwoju gospodarczego Chin.
Leszek B. Ślazyk
e-mail: [email protected]
© www.chiny24.com
