- 3 marca odbyła się robocza wizyta Przewodniczącego Rady Europejskiej w Kiszyniowie, podczas której spotkał się on z najważniejszymi decydentami Republiki Mołdawii.
- Wizyta miała miejsce w trzecią rocznicę złożenia przez państwo wniosku o członkostwo w strukturach Unii Europejskiej.
- W trakcie spotkania ogłoszono przekazanie Mołdawii przez UE funduszy na rozwój infrastruktury oraz zwiększenie jej potencjału obronnego.
3 marca do Kiszyniowa z wizytą roboczą przybył Przewodniczący Rady Europejskiej Antonio Costa. Podczas swojego pobytu w stolicy Mołdawii spotkał się on z najważniejszymi oficjelami kraju: głową państwa Maią Sandu, premierem Dorinem Receanem oraz przewodniczącym parlamentu Igorem Grosu. Wizyta miała na celu symboliczne upamiętnienie trzeciej rocznicy od złożenia przez Republikę Mołdawii wniosku o przystąpienie do Unii Europejskiej, a także podsumowanie jej dotychczasowych działań w kontekście integracji z UE.
W trakcie spotkania prezydentka Maia Sandu wyraziła uznanie za stałe wsparcie udzielane przez Unię Europejską w procesie integracji oraz za osobiste zaangażowanie Przewodniczącego Rady Europejskiej we wspieranie Mołdawii. Prezydentka podkreśliła również znaczenie Planu Wzrostu dla Mołdawii, w ramach którego, w ciągu trzech najbliższych lat, kraj ma otrzymać ok. 1,9 miliarda euro na modernizację infrastruktury oraz poprawy warunków życia obywateli [1]. Antonio Costa z kolei pochwalił działania Republiki Mołdawii w kontekście jej drogi ku akcesji do Unii Europejskiej, a także zapowiedział, iż część funduszy z Planu Wzrostu dla Mołdawii (ok. 300 mln euro) ma zostać przekazana jej już w kwietniu bieżącego roku [2]. Podczas spotkania Przewodniczący Rady Europejskiej ogłosił także przekazanie Republice przez Unię Europejską 60 mln euro na wzmocnienie jej zdolności obronnych oraz „zapewnienie pokoju” [3].
Ponadto obaj oficjele omówili wysiłki podejmowane przez Mołdawię w celu przystąpienia do Jednolitego Obszaru Płatności w Euro (SEPA), zniesienia taryf roamingowych oraz rozszerzenia dostępu mołdawskich producentów do rynku Unii Europejskiej [4].
Działania Mołdawii w kierunku Zjednoczonej Europy
Republika Mołdawii o członkostwo w strukturach Zjednoczonej Europy wystąpiła 3 marca 2022 roku, co spowodowane było m.in. obawą przed zagrożeniem ze strony Federacji Rosyjskiej, która 24 lutego 2022 roku rozpoczęła zbrojną inwazją na Ukrainę. W czerwcu 2022 roku Rada Europejska przyznała Mołdawii status kandydata do UE, natomiast w czerwcu 2024 kraj ten rozpoczął negocjacje akcesyjne z państwami członkowskimi organizacji. Dodatkowo, w październiku 2024 roku odbyło się referendum, na mocy którego do mołdawskiej konstytucji ma zostać dodany zapis o ustanoweniu integracji europejskiej jednym z zasadniczych celów Republiki Mołdawii.
Jednocześnie, wraz z pokonywaniem kolejnych kamieni milowych na drodze do członkostwa w strukturach Zjednoczonej Europy przez Kiszyniów, Unia Europejska, wraz z władzami mołdawskimi podejmowała szereg inicjatyw mających na celu uniezależnianie się kraju od Federacji Rosyjskiej. Od marca 2022 roku Mołdawia zmniejszyła swoją zależność od rosyjskiego gazu poprzez synchronizację swojej sieci energetycznej z europejskim systemem Entso-E. W 2023 natomiast, uruchomiona została misja partnerska UE w Mołdawii, której celem jest m.in. wsparcie kraju w walce z zagrożeniami hybrydowymi ze strony Rosji. Dodatkowo, w latach 2021-24 Unia Europejska przekazała Republice Mołdawii 137 mln euro na modernizację mołdawskich sił zbrojnych oraz wzmocnienie jej bezpieczeństwa wewnętrznego [5].
Wnioski:
Wizyta Przewodniczącego Rady Europejskiej w Kiszyniowie oraz jego spotkanie z najważniejszymi przedstawicielami mołdawskich władz stanowi jasny sygnał poparcia dla europejskich aspiracji Republiki Mołdawii oraz chęć rozszerzenia się przez samą UE. Spotkanie miało charakter głównie symboliczny, z uwagi na jego odbycie się w trzecią rocznicę złożenia przez Mołdawię wniosku o członkostwo w organizacji, jednakże podkreślało również wagę dotychczasowych starań państwa w kwestii akcesji do UE.
Ogłoszone przez Antonio Costę w trakcie konferencji prasowej pakiety pomocowe dla kraju świadczą z kolei o wysokim zaangażowaniu Unii Europejskiej w proces przystosowywania Republiki Mołdawii do jej członkostwa w strukturach organizacji. Dodatkowo Zjednoczona Europa podejmuje znaczące działania mające na celu wsparcie państwa w procesie uniezależniania się od Federacji Rosyjskiej, co równoznaczne jest ze zmniejszaniem wpływów tegoż państwa w regionie. Szczególnie istotnie odznaczają się w tej kwestii otrzymywane przez Mołdawię od UE fundusze, które przeznaczane są na rozwój potencjału obronnego kraju. Wysokie zaangażowanie Unii Europejskiej we wspieraniu rozwoju sektora obrony oraz wartość jej wsparcia finansowego czyni z Mołdawii drugiego po Ukrainie największego beneficjenta unijnej pomocy wojskowej.
Z kolei dla samego Kiszyniowa kwestie bezpieczeństwa wewnętrznego stały się niezwykle ważne po zbrojnej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 roku, po której w obliczu wzrostu zagrożenia oraz aktywności Rosji w sferze nieprzyjaznych działań hybrydowych na terenie państwa, mołdawskie władze zdecydowały się zwiększać nakłady finansowe na sektor militarny. Zgodnie z założeniami ogłoszonej w 2024 roku nowej strategii obrony, Mołdawia ma zacząć przeznaczać 1% PKB na obronność do 2030 roku.
2030 rok jest dla w tej chwili rządzącej Republiką Mołdawii Partii Działania i Solidarności (PAS) istotną cezurą, gdyż to właśnie w tym roku władze mołdawskie mają zamiar zakończyć kilka ważnych projektów, takich jak: pełna akcesja do Unii Europejskiej, a także reintegracja swojego terytorium poprzez odzyskanie kontroli nad separatystycznym Naddniestrzem. Nie jest jednak pewne, czy dynamiczne tempo, w jakim dotychczas postępował mołdawski proces integracyjny zostanie utrzymane w kolejnych latach. We wrześniu w Mołdawii mają odbyć się wybory parlamentarne, których wynik na ten moment nie jest przesądzony. Pełniąca w tej chwili władzę PAS często spotyka się z krytyką ze strony opozycji oraz obywateli kraju m. in. z uwagi na proces uniezależniania mołdawskiego sektora energetycznego od Rosji, który wiąże się ze wzrostem cen energii [6]. Ponadto w przeprowadzonym 20 października 2024 roku referendum w sprawie wpisania przystąpienia Mołdawii do UE jako celu do ustawy zasadniczej, ok. 49% głosujących było przeciwnych temu zapisowi. Wynik nadchodzących wyborów może znacząco przełożyć się na proces integracyjny, gdyż w przypadku zmiany władzy, kraj może przestać wykazywać tak silną wolę polityczną w kontekście jego akcesji do Unii Europejskiej.
