Kalendarium historyczne – rocznica bitwy pod Humennem w której polscy lisowczycy pokonali siedmiogrodzian, ratując w ten sposób oblężony przez nich Wiedeń.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się początkowemu etapowi Wojny Trzydziestoletniej.
Po klęsce w wojnie z Persją (1603-1612), Imperium Osmańskie było wyczerpane i szukało możliwości wzmocnienia finansowego. Z tym większą aprobatą przyjęto więc w 1612 roku poselstwo holenderskie Konstancjusza Hagi, który w imieniu swoich władz zaproponował solidne pieniądze w zamian za otwarcie tureckiego rynku dla niderlandzkiego handlu oraz przywilejów dla kupców z tego kraju. Dzięki umowie z sułtanem Ahmedem I, Haga otworzył szereg konsulatów i domów handlowych na terenie państwa tureckiego.
Placówki te służyły nie tylko do handlu, ale też działalności wywiadowczej. Sam Haga, pozostając rezydentem w Stambule w latach 1612-1639, stał się wirtuozem intrygi i dzięki swoim umiejętnościom oraz nawiązanym znajomościom z najważniejszymi postaciami w imperium, zdobył na wiele lat znaczny wpływ na politykę osmańską. Turcy i ich sojusznicy, w razie wybuchu nowej wojny religijnej, mogli więc zostać wciągnięci do obozu protestanckiego przeciwko katolikom, tym bardziej, iż mieli od dawna własne zatargi z Wiedniem, Madrytem i Warszawą.
W takich okolicznościach geopolitycznych, 23 maja 1618 roku, protestanci czescy dokonali tzw. defenestracji praskiej czyli wyrzucenia urzędników cesarskich z zamkowego okna. Ta symboliczna detronizacja katolickiego cesarza Macieja rozpoczęła wojnę trzydziestoletnią (1618-1648) pomiędzy ligą protestancką, a katolicką dynastią Habsburgów rządzącą w Niemczech i Hiszpanii. Czesi obwołali nowym cesarzem protestanckiego elektora reńskiego, Fryderyka.
Wkrótce zaczęły się rozruchy antykatolickie w całych Niemczech, a poszczególne państwa europejskie wmieszały się po jednej bądź drugiej stronie konfliktu.
Z perspektywy protestanckiej, celem wojny było zniszczenie cesarstwa lub osadzenie na jego tronie protestanta. Byłby to wstęp do niszczenia kolejnych państw katolickich, takich jak Hiszpania, Portugalia i Rzeczpospolita. Ostatecznym celem była oczywiście likwidacji Państwa Kościelnego i papiestwa, funkcjonującego pod osłoną cesarstwa i w/w krajów.
Czescy protestanci bardzo gwałtownie zaczeli przegrywać w walce z siłami katolickimi. Wobec tego, w 1619 roku, protestancki przywódca zależnego od Turków Siedmiogrodu Gábor Bethlen zaatakował za wiedzą swoich stambulskich patronów Cesarstwo i obległ Wiedeń. Nowy cesarz Ferdynand, którego armie były zaangażowane na innych frontach, wezwał Zygmunta III Wazę na pomoc, jednak polski król zwlekał z jej udzieleniem, obawiając się wmieszania Polski w nową wojnę.
Po wielu namysłach, pozwolił jednak udać się na Węgry bezczynnym po wyprawach moskiewskich oddziałom najemnym tzw. lisowczyków czyli lekką jazdę polską, która doskonale sprawdzała się w walkach podjazdowych. Lisowczycy pokonali siły Siedmiogrodzian w bitwie pod Humennem 23 listopada 1619 roku, a następnie najechali północne Węgry i przerwali linie komunikacyjne wroga, przez co Bethlen został zmuszony zwinąć oblężenie cesarskiej stolicy.
Bitwa pod Humiennem nazywana jest często pierwszą odsieczą Wiednia. Dzięki niej, siły katolickie zyskały czas na reorganizację i zwycięską kontynuację walk z protestantami.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
