Kalendarium historyczne – rocznica wydania wyroku w tzw. procesie berlińskim. Prusacy sądzili w nim uczestników polskiego zrywu niepodległościowego.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się “wiośnie ludów” w zaborze pruskim.
W latach 40-tych XIX wieku w całej Europie narastało wrzenie rewolucyjne i bunt przeciwko ładowi wiedeńskiemu, które napędzały rosnąca w siłę burżuazja oraz węglarstwo. Żądania przeżartej postępową propagandą ludności skupiały się wokół polepszenia warunków materialnych, wprowadzenia powszechnej demokracji oraz autonomii lub wręcz niepodległości dla żyjących pod obcym panowaniem narodów.
Kulminacja nastąpiła w latach 1848-1849, kiedy to miały miejsce Rewolucja Lutowa we Francji, Rewolucja Marcowa w Berlinie, bunty w Austrii, Włoszech oraz Hiszpanii. Okres ten jest zwany Wiosną Ludów. Najbardziej dramatyczny obrót przyjęła rebelia na Węgrzech, podczas której Madziarzy próbowali odzyskać niepodległość z rąk austriackich. Ogłosili detronizację cesarza i rozpoczęli działania zbrojne przeciwko Wiedniowi.
Pomimo znacznej pomocy polskiej (generałowie Józef Bem i Henryk Dembiński oraz tzw. Legion Polski) powstanie upadło na wskutek połączonej ofensywy Austriaków i Rosjan. Pomimo klęsk militarnych w całej Europie Wiosna Ludów, która na sztandary wzięła sobie hasło rewolucji francuskiej („Wolność, równość, braterstwo albo śmierć”), zakończyła się pewnymi sukcesami.
Na dłuższą metę dała bowiem impuls do dalszej walki rewolucyjnej o prawa pracownicze i demokrację oraz tzw. sprawiedliwość społeczną, rozumianą wielorako w zależności od haseł danego propagandzisty. W efekcie buntów ludności powszechnie zlikwidowano pańszczyznę (oprócz Rosji), wzrosło też znaczenie burżuazji kosztem arystokracji. W wielu krajach uwolniono rynek, poszerzono katalog praw obywatelskich oraz wprowadzono rządy konstytucyjne i parlamentarne.
Elementem “Wiosny Ludów” w Prusach było polskie powstania w Wielkopolsce z lat 1846 i 1848.
Już od 1840 roku emigracyjne Towarzystwo Demokratyczne Polskie planowało powstanie narodowe mające objąć jednocześnie wszystkie trzy zabory. Na wodza rebelii wyznaczono Ludwika Mierosławskiego. Plany powstańcze były bardzo zaawansowane, ale przez donos pruskiego agenta wśród spiskowców Henryka Ponińskiego, w nocy z 21 na 22 lutego 1846 roku nastąpiły masowe aresztowania w Wielkopolsce. Prusacy chronili swoich donosicieli, dlatego by zatrzeć ślady zdrady, również Poniński został aresztowany oraz osadzony w więzieniu.
Schwytano między innymi Mierosławskiego, który chętnie zeznawał przeciwko pozostałym spiskowcom, doprowadzając do kolejnych aresztowań. Pomimo utraty dowódców, walki w Wielkopolsce wybuchły, ale przez brak koordynacji, nikłą liczbę powstańców i słabe uzbrojenie (przeważnie kosynierzy), rebelia została błyskawicznie stłumiona przez władze.
W 1847 roku miał miejsce proces berliński, w którym osądzono kilkuset najaktywniejszych członków współpracujących z TDP organizacji takich jak Centralizacja Poznańska oraz Związek Plebejuszy. Druga z wymienionych grup skupiała najbardziej zradykalizowane elementy społeczne, domagające się wprowadzenia socjalizmu utopijnego, zniesienia własności prywatnej, równego podziału dóbr oraz wprowadzenia bezwarunkowego prawa do pracy.
17 listopada zakończył się przewód sądowy. 2 grudnia, spośród ponad 200 aresztowanych, skazano 117 osób (w tym 8 na karę śmierci), 3 zawieszono kary a 134 uwolniono od zarzutów.
Dzięki Rewolucji Marcowej w Berlinie z 1848 roku, polskim spiskowcom z Ludwikiem Mierosławskim i Karolem Libeltem udało się na mocy królewskiej amnestii opuścić więzienie. Po uwolnieniu udali się do Wielkopolski, gdzie zaczęli szykować nową rebelię.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
