Kiedy były już minister spraw zagranicznych Ukrainy porównywał ludobójstwo na Polakach dokonane przez bandy UPA do wywiezienia Ukraińców na tereny obecnego województwa warmińsko-mazurskiego mało kto zdawał sobie sprawę, iż kolejny rozdział niszczycielskiej zagłady prowadzony przez bandy UPA przeniósł się wraz z wywiezionymi Ukraińcami na tereny północno-wschodniej Polski.
Jedną z ofiar UPA był Stanisław Czyżewski, syn Tomasza, urodzony 8 kwietnia 1919 roku w Zamościu (powiat Lubelski)[1]. Stanisław Czyżewski był niewysokiego wzrostu (160 cm). Miał piwne oczy, włosy koloru ciemny blond. Ciężka sytuacja rodzinna spowodowała, iż ukończył tylko cztery oddziały szkolne, po czym zmuszony był pójść do pracy fizycznej, aby utrzymać rodzinę. W latach 30. wyjechał do Francji, do pracy w kopalni węgla koło Paryża, w której pracował do 1939 roku[2].
W tym okresie jednak -jak zeznał w swoim życiorysie przedłożonym podczas starania się o przyjęcie do Milicji Obywatelskiej- odbył służbę wojskową w ramach 23. pułku piechoty we Włodzimierzu[3].
W okresie II wojny światowej przebywał we Francji do 1945 roku. Zaangażował się we francuski ruch oporu. Prawdopodobnie walczył początkowo w składzie Wolnych Strzelców i Partyzantów. Po zakończeniu działań wojennych we Francji, kiedy sformułowano w Wogezach czysto polskie jednostki wojskowe wchodzące w skład Francuskiej Armii Wyzwolenia, Stanisław Czyżewski znalazł się w ich składzie. Dnia 1 lutego 1945 roku powołano dwa polskie bataliony pionierów podporządkowane administracyjnie dowódcy 201. Pułku Pionierów Północnoafrykańskich.
Na ich czele stanął major Bolesław Jeleń[4]. Czyżewski trafił do 19 zgrupowania tworzonego z partyzantów z południowej i centralnej Francji. Posiadał stopień kaprala. Za swoją postawę w czasie wojny otrzymał Krzyż Partyzancki (nr 1521) i Odznakę Grunwaldu (nr 089797).
Po latach tułaczki powrócił do Polski w grudniu 1945 roku. Wstąpił w tym okresie do tworzącej się Milicji Obywatelskiej. 3 marca 1946 roku przeniesiony został do kompanii Mrągowo. Od końca kwietnia 1946 roku rozpoczął kurs dla szeregowych MO w Olsztynie[5]. Pomimo faktu, iż 25 maja 1947 roku wstąpił do PPR, w jego dokumentach personalnych można przeczytać: (…) wyrobienie polityczne żadne[6]. W tym okresie (2 lipca 1947 roku) zawarł związek małżeński z Zofią Zalewską.
Rozbicie band UPA na południowo-wschodnim terenie Polski spowodowało, iż niedobitki band rozpoczęły przedzieranie się na tereny, gdzie przewożona była ludność ukraińska, aby móc dalej opierając się na niej kontynuować walkę z narodem polskim. W wyniku tych działań 3 stycznia 1948 roku śmierć poniósł Stanisław Czyżewski.
Cała akcja rozpoczęła się 2 stycznia 1948 roku o godzinie 21. Patrol posterunku MO Baranowo natknął się na bandę UPA we wsi Kosowo gmina Baranowo, gdzie doszło do wymiany strzałów. Komenda Powiatowa MO w Mrągowie po zorganizowaniu pościgu udała się w kierunku leśniczówki Kosewo i wsi Lipowo, ale banda banderowska już się wycofała. Po otrzymaniu informacji o pobycie bandy grupa pościgowa udała się w kierunku granicy powiatu Mrągowo i Giżycko. Wówczas wywiązała się walka we wsi Uzeranki. B
Bandyci widząc przewagę grupy pościgowej zaczęli się wycofywać w kierunku wsi Montowo. W trakcie wymiany ognia zginęło siedmiu bandytów i dwóch szeregowych polskich: Krawczyński i Czyżewski, którzy pierwsi zetknęli się z grupą bandycką[7].
Ten jeden przykład pokazuje, iż walka z narodem polskim dla band banderowskich będących w tej chwili na Ukrainie gloryfikowanymi na szczeblu państwowym trwała pomimo zakończenia Operacji Wojskowej Wisła. o ile ktoś z Państwa ma informacje o miejscu wiecznego spoczynku tej ofiary band OUN prosimy o kontakt na adres redakcji.
Źródła:
[1]Ankieta personalna, [w:] Akta personalne funkcjonariusza MO: Czyżewski Stanisław, [w:] IPN Bi 060/10, k. 2.
[2]Życiorys, [w:] Akta personalne funkcjonariusza MO: Czyżewski Stanisław, [w:] IPN Bi 060/10, k. 7.
[3]Ankieta dla wstępujących w szeregi Milicji Obywatelskiej, [w:] Akta personalne funkcjonariusza MO: Czyżewski Stanisław, [w:] IPN Bi 060/10, k. 9.
[4]https://pl.wikipedia.org/wiki/19_i_29_Zgrupowania_Piechoty_Polskiej
[5]Zeszyt służbowy, [w:] Akta personalne funkcjonariusza MO: Czyżewski Stanisław, [w:] IPN Bi 060/10, k.27.
[6]Ankieta weryfikacyjno- personalna, [w:] Akta personalne funkcjonariusza MO: Czyżewski Stanisław, [w:] IPN Bi 060/10, k.15.
[7]Wyciąg z odpisu raportu z komendy powiatowej MO Mrągowo w sprawie zajścia jakie miało miejsce w dniu 2 i 3 stycznia 1948r. [w:] Akta personalne funkcjonariusza MO: Czyżewski Stanisław, [w:] IPN Bi 060/10, k. 47.
Polecamy również: Niemcy mogą przysłać Tuskowi 40 tys. murzyńskich i arabskich nachodźców
