Гагаузский сепаратизм как проявление пророссийских симпатий в Республике Молдова

myslsuwerenna.pl 3 недели назад

Republika Mołdawii jest niewielkim państwem, znajdującym się na terenie historycznej Besarabii. Powstała ona na początku lat 90-tych XX wieku, wskutek uniezależnienia się od upadającego Związku Radzieckiego, którego częścią składową była od 1944 roku. Przed wejściem w struktury ZSRR, tereny dzisiejszej Republiki Mołdawii należały między innymi do Turcji, Rosji i Rumunii. Bogata historia ziem besarabskich skutkowała pojawieniem się na jej obszarze licznych grup etnicznych i narodowościowych.

Najliczniejszą, dominującą grupą narodową zamieszkującą Republikę Mołdawii są rumuńskojęzyczni Mołdawianie, którzy zgodnie z danymi zamieszczonymi w spisie powszechnym z 2014 roku stanowili 75,1% populacji. Poza nimi Mołdawię zamieszkują również: Rumuni – 7%, Ukraińcy – 6,6% oraz Rosjanie 4,1%. Najliczniejszą mniejszością etniczną w Republice są z kolei Gagauzowie, których populacja wynosiła w 2014 roku 4,6% ogółu.

Mimo dominującej przewagi Mołdawian w ogóle populacji Republiki Mołdawii, państwo to posiada wiele problemów dotyczących kwestii etnicznych i tożsamościowych. Ten niewielki kraj sąsiadujący z Rumunią i Ukrainą, z uwagi na burzliwą historię ziem, na których powstał jest areną na której występują liczne konflikty etniczne, a także jest on obszarem, na którym rozgrywa się rywalizacja mocarstw, tj. Federacji Rosyjskiej i Unii Europejskiej.

Z czego Rosja jest niezwykle aktywnym graczem w kwestii oddziaływania na Republikę Mołdawii za pomocą mniejszości narodowych i etnicznych w tym państwie. Działania Rosji, a wcześniej Związku Radzieckiego, doprowadziły do sytuacji w której w niektórych regionach Mołdawii występują silne tendencje separatystyczne. Do takiego obszaru należy przede wszystkim Naddniestrzańska Republika Mołdawska, zwana również Naddniestrzem, w którym tendencje separatystyczne przyjęły formę walki zbrojnej, w wyniku której region ten odłączył się de facto od swojego państwa macierzystego, stając się tym samym państwem nieuznawanym przez społeczność międzynarodową.

Drugim regionem, na terenie którego istnieją silne nastroje separatystyczne podsycane przez Federację Rosyjską jest Terytorium Autonomiczne Gagauzja (Gagauz Yeri). Obszar ten zamieszkiwany jest przez turkijski języczny mikronaród gagauski, który przejawia wyraźne prorosyjskie sympatie oraz zdecydowaną niechęć do sąsiadującej z Mołdawią Rumunii.

Etnogeneza Gagauzów

Wyjątkowość Gagauzów wynika przede wszystkim z faktu, iż po dziś dzień nie mamy dokładnej wiedzy na temat pochodzeni tej grupy etnicznej. W literaturze przedmiotu, traktującej o Gagauzach często wymienia się liczne teorie genezy tego etnosu, zwykle diametralnie od siebie różne. Według niektórych badaczy, lud gagauski należy do grupy ludów tureckich, na co wskazywać ma używany przez Gagauzów język. Inni badacze głoszą pogląd, że zamieszkująca tereny Besarabii mniejszość ma pochodzenie słowiańskie, a dokładniej bułgarskie. Istnieją również teorie głoszące, że obecni przedstawiciele mikronarodu gagauskiego, jak wymienia J. Hatłas: 1. Są potomkami Uzgów, Oguzów; 2. Pochodzą od Kumanów; 3. Są potomkami Protobułgarów; 4. Pochodzą od Turków seldżuckich; 5. Są sturczonymi Bułgarami; 6. Są Grekami; 7. Są efektem zmieszania ze sobą różnych substratów turkijskich; 8. Stanowią efekt zmieszania ze sobą różnych nacji (niekoniecznie turkijskiego pochodzenia)

Każda z przywołanych teorii posiada grono zwolenników. Dla przykładu, ba- dacze bułgarscy w większości lansują pogląd, jakoby Gagauzowie byli Bułgarami, którzy w czasach niewoli tureckiej zostali poddani procesowi turkizacji, na co wskazywałoby używanie przez nich języka należącego do grupy języków turkijskich, przy jednoczesnym zachowaniu wyznania prawosławnego. Wśród mieszkańców i władz Mołdawii oraz Ukrainy dominuje z kolei pogląd, zgodnie z którym mikronaród Gagauski jest pochodną średniowiecznych plemion tureckich.

Różnice w poglądach na temat pochodzenia Gagauzów nie istnieją jednak wyłącznie w teoriach wymienianych przez badaczy. Sami przedstawiciele etnosu przedstawiają wiele koncepcji swego pochodzenia. Część Gaugazów określa się mianem „sturczonych Bułgarów”, inni z kolei twierdzą, że są „zbułgarzonymi Turkami”.

Faktem jest, iż Gagauzowie posługują się językiem gaugaskim, który należy do rodziny języków tureckich, a dokładniej do grupy języków o guzyjskich, co wskazuje na istnienie pewnych związków Gagauzów z plemionami tureckimi. Jednakże, z uwagi na deklarowane przez przedstawicieli tego mikronarodu wyznania religii prawosławnej, a także podobieństwa w folklorze, kulturze materialnej i duchowej do kultury narodu bułgarskiego, wynikającej przede wszystkim z koegzystencji tych dwóch etnosów na terenie Bułgarii, z której pochodzą oraz na terenie Besarabii, która stała się ich nową ojczyzną, wskazują na liczne podobieństwa między tymi dwoma narodami. Jedyną wyraźną różnicą między Bułgarami a Gagauzami jest posługiwanie się językami należącymi do dwóch odmiennych rodzin – słowiańskiej i tureckiej. Niemniej jednak kwestia etnogenezy Gagauzów przez cały czas nie jest w pełni znana, dlatego ich pochodzenie możliwe jest do rozważenia wyłącznie na podstawie istniejących w tej chwili teorii.

Gagauzowie w Besarabii

Ludność gagauska zamieszkuje w tej chwili kilka państw. Zaliczyć do nich można Bułgarię, z której pochodzą, Turcję, Ukrainę oraz Mołdawię. W ostatnim z wymienionych państw istnieje największe na świecie skupisko etnosu gagauskiego. Zgodnie z danymi mołdawskiego spisu powszechnego z 2014 roku, liczebność mniejszości gagauskiej wynosi około 126 tysięcy, co czyni ich największą mniejszością etniczną w tym państwie.

Gagauzowie zamieszkują głównie obszary południowej Besarabii, nazywanej Budziakiem. Na tereny te przybyli w kilku falach migracyjnych, które miały miejsce między drugą połową XVIII wieku a początkiem XIX wieku. Za szczególną datę dla gagauskiej kolonizacji Budziaku można przyjąć rok 1812, w którym, na mocy podpisanego traktatu pokojowego kończącego VIII wojnę rosyjsko-turecką, Besarabia weszła pod władanie Imperium Rosyjskiego.

Włączenie terenów Besarabii do Rosji zapoczątkowało okres masowego ściągania osadników na stepy Budziaku. Osadnikom przybyłym z Półwyspu Bałkańskiego, których większość stanowili Bułgarzy oraz Gagauzowie z Dobrudży, władze rosyjskie obiecały nadać status kolonistów. Zdaniem władz rosyjskich, pochodzące z północnej części Bułgarii etnosy idealnie nadawały się do osiedlenia i zagospodarowania nowo przyłączonego do Imperium terytorium, dlatego też władze prowadziły akcję agitacyjną na szeroką skalę, dzięki czemu migracja ludności bułgarskiej i gagauskiej była w większości przypadków dobrowolna. Rosyjskie obietnice nadania migrantom statusu kolonistów oraz spokojnego i dostatniego życia nie miały jednak odzwierciedlenia w rzeczywistości, co spotkało się z natychmiastowym sprzeciwem przybyłych na tereny południowej Besarabii osadników. Spowodowało to odwrotną tendencję migracyjną. Duża część Bułgarów powróciła do swojej ojczyzny, jednakże ludność gagauska pozostała na terenach Budziaku i po licznych protestach uzyskała od władz rosyjskich status kolonistów oraz została zwolniona z płacenia podatków czy służby wojskowej. Doprowadziło to do sytuacji, w której większość pochodzących z Dobrudży Gagauzów przesiedliła się na tereny południowej Besarabii tworząc tam obszar zwartego osadnictwa gagauskiego, przeplatającego się z osadnictwem diaspory bułgarskiej.

Na przestrzeni lat obszar zamieszkiwany przez ludność gagauską wielokrotnie zmieniał swoją przynależność państwową. W roku 1812 Besarabia weszła pod władanie Imperium Rosyjskiego, w latach 1856-61 Budziak Należał do Hospodarstwa Mołdawskiego, które uzyskało te ziemie na mocy podpisanego w 1856 roku traktatu paryskiego. W 1861 roku, po zjednoczeniu Hospodarstwa Mołdawskiego z Księstwem Wołoskim, tereny południowej Besarabii weszły w skład Księstwa Rumunii, w którego granicach funkcjonowały do 1878 roku. W 1878 roku Besarabia ponownie włączona została do Imperium Rosyjskiego i pozostawała w jego granicach do końca I wojny światowej, kiedy to Rumunia, korzystając z porewolucyjnego chaosu w Rosji zaanektowała tereny Besarabii, nad którą następnie pełniła zwierzchnictwo przez cały okres międzywojenny.

Na początku II wojny światowej terytorium dzisiejszej Mołdawii weszło w skład ZSRR, na mocy podpisanego z III Rzeszą paktu Ribbentropp–Mołotow, który nadawał Związkowi Radzieckiemu prawo do aneksji Besarabii. W 1941 roku władze sowieckie zażądały zrzeczenia się tych terenów przez Rumunię, na co bezsilne w porównaniu do komunistycznego giganta państwo rumuńskie przystało.

Zaledwie rok po zaanektowaniu terenów dzisiejszej Republiki Mołdawii przez ZSRR, Besarabia ponownie przeszła w ręce Rumunii, której wojska, sprzymierzone z III Rzeszą wkroczyły na terytorium Związku Radzieckiego. Rozpoczęło to okres trzyletniej okupacji rumuńskiej, która miała miejsce w latach 1941-44. Przejęcie Besarabii i Północnej Bukowiny przez reżim rządzącego wówczas Rumunią gen. Iona Antonescu rozpoczęło proces masowej eksterminacji żyjącej na tych terenach ludności żydowskiej oraz romskiej. Ten niedługi, zaledwie trzyletni okres trwania okupacji, w wyniku której około 200 tysięcy ludzi zostało zamordowanych jest niezwykle istotny w kwestii rozważań nad gagauskim separatyzmem w Republice Mołdawii. Trzy lata terroru rumuńskich nacjonalistów odcisnęło na Gagauzach niezwykle trwałe piętno, które podsycane było następnie przez władze sowieckie, które od 1944 roku sprawowały władzę nad Besarabią i uczyniły Związek Radziecki nowym domem dla ludności gagauskiej.

Gagauzowie w Mołdawskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej

W okresie funkcjonowania w ramach ZSRR Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (MSRR), tereny te poddawane były procesowi silnej sowietyzacji, nazywanej również „mołdawianizacją”. Koncepcja „mołdawianizmu” była próbą utworzenia nowego narodu – narodu mołdawskiego, który zgodnie z sowiecką narracją miał być zupełnie odrębnym od Rumunów. W tym też celu wprowadzono zmianę alfabetu z łacinki na cyrylicę oraz zapewniono podstawy do rozwoju na tych terenach języka rosyjskiego, który stał się językiem elit oraz komunikacji międzyetnicznej.

Znajomość języka rosyjskiego umożliwiła Gagauzom znaczący awans społeczno- -ekonomiczny, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że przed II wojną światową większość przedstawicieli etnosu gagauskiego stanowili analfabeci18. Możliwości, jakie gwarantowała Gagauzom znajomość języka rosyjskiego sprawiła, że język ten stał się ich drugim językiem narodowym. Na okres funkcjonowania MSRR w ramach Związku Radzieckiego przypada również rozwój kultury gagauskiej, przez co lata 50.-80. XX wieku są dla wielu Gagauzów symbolem największego prosperity ich mikronarodu.

Na drugą połowę lat 80. XX wieku przypada z kolei okres gorbaczowowskiej pieriestrojki, która stanowiła okres silnego przebudzenia narodowego we wszystkich republikach radzieckich. Na terenie Mołdawskiej SRR zaczęły powstawać kluby dyskusyjne, które gwałtownie przekształciły się w organizacje i ruchy polityczne. Największe wówczas znaczenie w mołdawskim życiu politycznym miał Mołdawski Front Ludowy (FPM) stojący w opozycji do władzy radzieckiej. Gagauzowie z kolei utworzyli Gagauz halki (Lud Gagauski) będący zrzeszeniem najważniej- szych gagauskich organizacji społeczno–politycznych, których celem przewodnim było utworzenie autonomii gagauskiej w ramach Mołdawskiej SRR. Mołdawski Front Ludowy postulował z kolei przeprowadzenie reformy językowej, która zmieniłaby zapis języka rumuńskiego/mołdawskiego z cyrylicy na łacinkę.

Cele FPM zostały zrealizowane 31 sierpnia 1989 roku, kiedy to Rada Najwyższa MSRR przyjęła forsowane przez Front ustawy językowe. Na ich podstawie język mołdawski stał się językiem urzędowym w Republice, co doprowadziło do licznych zwolnień urzędników państwowych, którzy nim nie władali. Dominującemu dotychczas w życiu publicznym i społecznym językowi rosyjskiemu nadano status języka komunikacji międzyetnicznej, co stanowiło niemały problem dla ludności gagauskiej. W 1989 roku zaledwie 4,4% Gagauzów znało język mołdawski. Również polityka rosnącego w siłę ugrupowania opozycyjnego działała na niekorzyść mikronarodu. Część z radykalnych członków Mołdawskiego Frontu Ludowego, poza odmówieniem ludności gagauskiej prawa do autonomii, głosiła również hasła przyłączenia Mołdawii do sąsiadującej z nią Rumunii, co dla wielu pamiętających zbrodnie reżimu generała Antonescu Gagauzów oraz podsycanej przez władze sowieckie nienawiści do Rumunów było najgorszym z możliwych scenariuszy.

Odmowa prawa do autonomii oraz perspektywy potencjalnej fuzji z Rumunią skłoniły przedstawicieli ludności gagauskiej do ogłoszenia Gagauskiej Autonomicznej SRR w składzie Mołdawskiej SRR, co odbyło się 12 listopada 1989 roku na Nadzwyczajnym Zjeździe Ludu Gagauskiego. Anulowanie tej decyzji przez Prezydium Rady Najwyższej MSRR zaledwie dzień później, doprowadziło do wzrostu napięć między mikronarodem a władzami Mołdawskiego Frontu Ludowego, a w konsekwencji do wybuchu konfliktu mołdawsko-gagauskiego.

19 sierpnia 1990 roku, po kolejnej odmowie prawa do autonomii, Gagauzowie ogłosili utworzenie Republiki Gagauskiej, która miała być niezależna od Mołdawii, ale pozostawać w składzie ZSRR, od którego Mołdawia uniezależniła się kilka miesięcy wcześniej. Ponownie jednak Prezydium Rady Najwyższej anulowało tę decyzję, a kilka dni później zdelegalizowało ruch Gagauz halki. Wydarzenie przyczyniło się do znaczącej eskalacji napięć między ludnością gagauską a Mołdawskim Frontem Ludowym. Wybuch konfliktu zbrojnego nie nastąpił tylko i wyłącznie z uwagi na wprowadzenie na tereny zasiedlane przez Gagauzów wojsk Związku Radzieckiego oraz rosnące napięcie między władzami Mołdawii a próbującym odłączyć się od macierzy Naddniestrzem, które skutkowało kilkoma potyczkami zbrojnymi.

Morale ludności gagauskiej obniżyła również decyzja ówczesnego I Sekretarza Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego – Michaiła Gorbaczowa, który nie uznał utworzenia Republiki Gagauskiej w składzie ZSRR. Stanowiło to ogromny cios dla starającego się uniezależnić od Mołdowy mikronarodu, gdyż jego przedstawiciele najbardziej liczyli właśnie na przychylność przywódcy Związku Radzieckiego. Decyzja Gorbaczowa nie doprowadziła jednak do porzucenia idei secesji. W grudniu 1991 roku przeprowadzono nieuznane przez władze Mołdawii referendum, w którym ludność gagauska opowiedziała się za utworzeniem niezależnej od Mołdowy Republiki Gagauskiej wchodzącej w skład ZSRR. Upadek Związku Radzieckiego zniweczył jednak plany Gagauzów, którzy bez jego wsparcia nie byliby w stanie rzeczywiście uniezależnić się od swojego państwa macierzystego, co zaprzepaściło możliwości secesji.

Na korzyść Gagauzów zadziałała jednak wygrana przez Naddniestrze wojna pięciomiesięczna, którą quasi-państwo to toczyło z Mołdawią przy wsparciu Rosji. Przegrana Republiki Mołdawii skłoniła jej władze to zmiany podejścia wobec terenów, na których istniały silne tendencje separatystyczne. Mniej konfrontacyjna polityka władz mołdawskich umożliwiła Gagauzom powrót do idei autonomii oraz do osiągnięcia pewnego porozumienia, dzięki czemu parlament Mołdawii rozpoczął pracę nad konkretnymi projektami ustaw. W roku 1994 zatwierdzona została nowa ustawa zasadnicza Republiki Mołdawii, której zapisy umożliwiały nadaniu Gagauzji szczególnego statusu. Na podstawie tych zapisów parlament mołdawski przyjął ustawę O szczególnym statusie prawnym Gagauzji (Gagauz Yeri), która nadawała status autonomii obszarom, na których co najmniej 50% mieszkańców stanowiła ludność gagauska.

Zobacz także: Rozwój sceny politycznej na Białorusi i w Mołdawii w kontekście wyborów prezydenckich w 2020 roku

Terytorium Autonomiczne Gagauzja

Powstała w 1994 roku autonomia gagauska, nazywana w literaturze przedmiotu jako Terytorium Autonomiczne Gagauzja (Gagauz Yeri) zajmuje niewielki obszar Mołdawii, zaledwie ok. 1830 km2, czyli 5% terytorium całego kraju. Autonomia nie stanowi zwartego obszaru i składa się z czterech enklaw zamieszkałych w co najmniej 50% przez ludność gagauską. Stolicą Terytorium Autonomicznego Gagauzja jest miasto Komrat.

Gagauzja swoje funkcjonowanie opiera na trzech aktach prawnych, którymi są: Konstytucja Republiki Mołdawii, Status Gagauzji oraz ustawa O szczególnym statusie prawnym Gagauzji (Gagauz Yeri). Dokumenty te nadały Gagauzom pewną formę prawa do samostanowienia, jednakże w każdym z nich podkreśla się, że Terytorium Autonomiczne Gagauzja jest nieodłączną częścią Republiki Mołdawii, co uniemożliwia Gagauz Secesję. Do 2003 roku jednak zarówno w Statusie Gagauzji, który można określić mianem lokalnej ustawy zasadniczej, jak i w ustawie O szczególnym statusie prawnym Gagauzji (Gagauz Yeri) obowiązywał zapis, zgodnie z którym Terytorium Autonomiczne Gagauzja miało prawo do ogłoszenia swej niepodległości w przypadku stracenia suwerenności przez Republikę Mołdawii. Utrata niezależności przez Mołdawię miała w domyśle oznaczać utratę jej obecnego statusu na rzecz połączenia się z Rumunią. Nowelizacja Konstytucji Republiki Mołdawii z 2003 roku uznała jednak Gagauzję za „składową i nieodłączną” część Mołdawii, zaś wchodzące w jej skład terytoria oraz zasoby określono mianem własności narodu mołdawskiego, co jednocześnie sprawiło, iż możliwość ogłoszenia przez Gagauzów niepodległości stała się niekonstytucyjna, a zatem nielegalna. Terytorium Autonomiczne Gagauzja posiada własne władze lokalne, do których należą: parlament, komitet wykonawczy oraz gubernator noszący tytuł baszkana. Językami urzędowymi na terenie autonomii są: rumuński, gagauski oraz rosyjski, z czego najczęściej używanym językiem, zarówno w życiu społecznym jak i edukacji jest język rosyjski, który uważany jest za bardziej atrakcyjny niż gagauski.

Rola Federacji Rosyjskiej w Gagauzji

Zamieszkująca Republikę Mołdawii ludność gagauska, poza samymi związkami językowymi oraz wyznaniowymi z Rosją przejawia silne sympatie prorosyjskie. Na terenie Gagauz Yeri panuje nostalgia za czasami istnienia Związku Radzieckiego oraz okresem gagauskiego prosperity, które miało miejsce w latach 50.-80. XX wieku. Przejawami takiego stanu rzeczy jest zachowanie radzieckich nazw ulic w miastach oraz używanie na nagrobkach wyłącznie języka rosyjskiego. Dostrzegalna na terenie autonomii jest również wyraźna niechęć do Rumunii, z uwagi na pamięć o wydarzeniach z lat 1941-44, które Gagauzowie określają mianem okupacji rumuńskiej. Brak sympatii do sąsiadującego od zachodu z Mołdawią państwa jest również wynikiem długotrwałej propagandy radzieckiej, która obwiniała Rumunów o wszystko co najgorsze.

Prorosyjskie sympatie zamieszkującej Mołdawię ludności gagauskiej są pewnym przejawem separatyzmu tego mikronarodu. Nie jest on tak wyraźny i dosadny jak separatyzm naddniestrzański, aczkolwiek oddziałuje on na władze w Kiszyniowie oraz stwarza przestrzeń do działań Kremla na rzecz destabilizacji Republiki Mołdawii, jak również do zachowania swoich wpływów na tym obszarze.

Głównym celem działań separatystycznych Terytorium Autonomicznego Gagauzja jest osiągnięcie jak największego stopnia autonomii w Republice. Z tego też powodu przedstawiciele Gagauz Yeri starali się zablokować w 2013 roku wprowadzenie poprawek do ustawy o lokalnych finansach publicznych, która ograniczałaby dochody z podatków Autonomii do zaledwie 25% zebranego podatku dochodowego od osób fizycznych i 50% podatku dochodowego od osób prawnych, VAT czy akcyzy, co znacząco zwiększyłoby zależność regionu od centrum, gdyż straty miałby być pokrywane z budżetu centralnego Mołdawii.

W roku 2014 na terenie Gagauz Yeri przeprowadzone zostało referendum na rzecz integracji Autonomii z Unią Celną (obecnie Euroazjatycką Unią Gospodarczą), w którym aż 97% głosujących poparło tę ideę. Miała to być gagauska odpowiedź na planowane podpisanie przez Mołdawię umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską. Władze Republiki Mołdawii, dążące do zwiększenia stopnia integracji ze strukturami europejskimi stanowczo sprzeciwiły się wynikom tego referendum, uznając je za nielegalne. Brak akceptacji wyników referendum ze strony władz w Kiszyniowie zwiększył napięcia na linii Gagauzja – centrum, gdyż dla ludności gagauskiej idea integracji z Unią Europejską wydaje się po części tożsama z połączeniem się Mołdawii z Rumunią. Gagauzowie uważają ponadto, że wejście Republiki Mołdawii w struktury europejskie przyczyni się do pogorszenia się poziomu życia na terenie Gagauzji. W wyniku sprzeciwu odnośnie głosowania, zaledwie miesiąc później, Gagauzowie przegłosowali w lokalnym parlamencie utworzenie tzw. „drużyn ludowych”, czyli ochotniczych formacji mających na celu wspieranie lokalnych funkcjonariuszy policji między innymi poprzez przeciwstawianie się potencjalnym działaniom służb mundurowych z Kiszyniowa na terenie Autonomii.

Przejawami gagauskich sympatii prorosyjskich, które wiążą się z tendencjami separatystycznymi tego regionu są również liczne protesty i bojkoty organizowane przez przedstawicieli ludności gagauskiej. W prawie trzydziestoletniej historii istnienia Terytorium Autonomicznego Gagauzja wielokrotnie miały miejsce antyrządowe demonstracje, na których protestujący domagali się zmiany kierunku polityki zagranicznej Kiszyniowa.

W 2022 roku przez Mołdawię przetoczyła się duża liczba protestów antyrządowych, które mimo iż były nieliczne to występowały regularnie przez kilka miesięcy. Demonstranci protestowali głównie przeciwko wzrostowi cen żywności i energii, jednakże z wyraźnym prorosyjskim wydźwiękiem. Mieszkańcy Gagauz Yeri krytykowali wprowadzony przez władze centralne w Kiszyniowie zakaz używania wstęgi św. Jerzego, którą określono symbolem agresji rosyjskiej na Ukrainę oraz symbol nawołujący do wojny. W wyniku rosnących cen energii, przedstawiciele ludności gagauskiej zwrócili się z prośbą do Moskwy o udzielenie Gagauzom pomocy humanitarnej w postaci dostarczenia im gazu po cenach niższych niż reszcie Mołdawii. W tym też roku, na terenie Autonomii powołany został antyrządowy i prorosyjski Ludowy Związek Gagauzji (Gagauz Halk Birlii), który głosi m.in. hasła rozwoju dobrych stosunków z Rosją i innymi członkami Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej. Organizacja ta krytykuje również władze centralne Mołdawii określając je jako rusofobiczne oraz prowadzące „antynarodową i antypaństwową politykę” mającą na celu „oddalenie Mołdawii od Rosji”.

Protesty mieszkańców Terytorium Autonomicznego Gagauzja rozeszły się szerokim echem w mediach rosyjskich, przez co zarówno rzeczone media, jak i rosyjskie władze poparły demonstrantów i utworzenie Ludowego Związku Gagauzji. Stanowi to niemały problem dla władz centralnych Mołdawii, gdyż próby zbliżenia Gagauzji z Federacją Rosyjską oraz jawne poparcie władz rosyjskich udzielane protestującym jest wyraźnym czynnikiem destabilizującym Republikę Mołdawii.

Zakończenie

Prorosyjskie sympatie panujące wśród mieszkańców Terytorium Autonomicznego Gagauzja niewątpliwie dają możliwość Federacji Rosyjskiej na konkretne oddziaływanie na Republikę Mołdawii. Zamrożony konflikt między Kiszyniowem a Komratem, mimo iż oficjalnie zażegnany w 1994 roku poprzez przyznanie ludności gagauskiej prawa do autonomii, cały czas jest powodem do wzrostu napięć między nastawionym proeuropejsko centrum a domagającym się większej niezależności i sympatyzującym z Rosją regionem. Aktualnie nie można powiedzieć, że separatyzm gagauski jest poważnym zagrożeniem dla Republiki Mołdawii, z uwagi na niewielką możliwość oddziaływania tej najbiedniejszej części państwa na władze w Kiszyniowie. O wiele większym problemem jest dla tego państwa separatyzm naddniestrzański, który zarówno w historii jak i w tej chwili przejawiał się radykalniej i intensywniej niż ten panujący na terenie autonomii gagauskiej. Nie ulega jednak wątpliwości fakt, że w obliczu toczącej się na Ukrainie wojny, Rosja będzie starała się ugrać jak najwięcej, a co za tym idzie, próby destabilizacji sąsiadującej z Ukrainą od południowego zachodu Mołdawii mogą się nasilić, szczególnie z uwagi na fakt, iż Federacja Rosyjska może oddziaływać na Gagauzję dzięki swojego softpower. Powszechnie znany i używany na terenie całej Autonomii język rosyjski, w którym prowadzona jest edukacja każdego szczebla oraz deklarowane przez ludność gagauską wyznanie prawosławne zdecydowanie zbliżają Gagauzję do Rosji.

Istotnym jednak do odnotowania faktem jest, że pomimo niestanowienia w tej chwili szczególnego zagrożenia dla Republiki Mołdawii Terytorium Autonomiczne Gagauzja może mieć duży wpływ na istniejący od przeszło trzydziestu lat konflikt naddniestrzański. Domaganie się przez Gagauz Yeri większej swobody działania niż ma obecnie, może wpływać na potencjalne zjednoczenie quasi-państwa ze swoją macierzą. Oznacza to, iż widząc nastroje panujące w Gagauzji mieszkańcy lewobrzeżnej części Dniestru nie zgodzą się na integrację z Republiką Mołdawii na zasadach autonomii, którą władze w Kiszyniowie postulują.