Cóż to jest?
Żyd, jaśnie panie.
Lecz w literę go przerobię.
pl.wiktionary.org/wiki/żyd
znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) rel. wyznawca judaizmu
(1.2) pot. obraź. skąpy człowiek
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(2.1) przest. uczn. kleks
(2.2) karc. jedna z gier karcianych
etymologia:
ogsłow., prasł. *židъ < starowłoski giudio < łac. Iūdaeus < gr. Ἰουδαῖος < hebr. יְהוּדִי (jehudi)
angielski: (1.1) Jew
arabski: (1.1) يهودي
baskijski: (1.1) judu
bułgarski: (1.1) евреин m, чифут m
czeski: (1.1) žid m
duński: (1.1) jøde w
esperanto: (1.1) judo
fiński: (1.1) juutalainen
francuski: (1.1) juif m
hebrajski: (1.1) יהודי m (jehudi)
hiszpański: (1.1) judío m
islandzki: (1.1) gyðingur m
jidysz: (1.1) ייִד m (jid), ישׂראל m (jisroel)
karaimski: (1.1) раббан
niemiecki: (1.1) Jude m
nowogrecki: (1.1) εβραίος m
polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1) obrazek
portugalski: (1.1) judeu m
rosyjski: (1.1) иудей m, еврей m
węgierski: (1.1) zsidó
wilamowski: (1.1) jud m, jüd m
włoski: (1.1) giudeo m, ebreo m
Żydzi
(hebr. Jehudim, Bne(j) Israel, dawniej też Iwrim; jid. Jidn, Bnej Jisroel), w Polsce – szczególnie w XIX w. – nazywani także Izraelitami – nazwa etymologicznie wywodząca się od hebr. słowa Jehudim (l.mn. od Jehudi; aram. Jehudai, Jehudaj(j)a), łac. Iudaei (l.mn. od Iudaeus; grec. ioudaios), w której – poprzez języki romańskie – początkowe „i” zostało zastąpione przez „ż”; stosowana jako określenie:
1. narodu (od czasu powrotu Izraelitów [właśc. Judejczyków] z niewoli babilońskiej), a w późniejszych wiekach – potomków owego narodu, żyjących w diasporze, których dopiero Traktat Wersalski w czerwcu 1919 uznał za mniejszość narodową, oddając pod opiekę Ligi Narodów ( Traktat Mniejszościowy);
W staropolszczyźnie „żydem” nazywano też plamę pozostałą na ścianie mimo bielenia, kleks; „żydkami” – orzechy ziemne (fistaszki), rodzaj nożyka albo naftową, blaszaną lampkę, lub też grę w piłkę, a niekiedy także grę w „durnia”; żartobliwie nazywano tak również okonia (jazgarza zwano „żydzikiem”), a w gwarze złodziejskiej – liczbę siedem; mianem „żydaka” określano jeszcze nie ochrzczone dziecko; określenie „żydy” odnoszono do sklepików żydowskich bądź tandety, sprzedawanej w dzielnicy żydowskiej, itp.
2. wyznawców religii mojżeszowej (pisane zwykle małą literą). Oba wyżej przytoczone znaczenia nie zawsze funkcjonowały rozłącznie, ale przez stulecia raczej stanowiły swoisty amalgamat. [...]
W staropolszczyźnie „żydem” nazywano też plamę pozostałą na ścianie mimo bielenia, kleks; „żydkami” – orzechy ziemne (fistaszki), rodzaj nożyka albo naftową, blaszaną lampkę, lub też grę w piłkę, a niekiedy także grę w „durnia”; żartobliwie nazywano tak również okonia (jazgarza zwano „żydzikiem”), a w gwarze złodziejskiej – liczbę siedem; mianem „żydaka” określano jeszcze nie ochrzczone dziecko; określenie „żydy” odnoszono do sklepików żydowskich bądź tandety, sprzedawanej w dzielnicy żydowskiej, itp.
Autor: Zofia Borzymińska
delet.jhi.pl/pl/psj?articleId=19725
-----
Skąd wzięła się nazwa „Żyd” i dlaczego religię żydowską nazywamy „judaizmem” (a nie np. „abrahamizmem”, skoro korzenie judaizmu są w wierze Abrahama)?
Słowo „Żyd” weszło do polszczyzny w średniowieczu, najprawdopodobniej przez wpływ języka czeskiego (Żid), razem z chrystianizacją, być może już za Mieszka I (wtedy język polski przejął z czeskiego większość słów związanych z religią, z Biblią, z Kościołem). Natomiast w czeskim pojawiło się razem z wpływami zakonników francuskich, podczas chrystianizacji Czech, najprawdopodobniej od francuskiego Juif, a to ze starofrancuskiego Giu. Oczywiście, geneza tego słowa w językach romańskich jest identyczna z pochodzeniem słowa „judaizm”, tylko wymowa jest inna.
Istnieją również teorie, iż do języka czeskiego słowo to przyszło nie z francuskiego, ale z włoskiego (od Giudeo, z łacińskiego Iudeus)
Nazwa żydowskiej religii – judaizm – pochodzi od łacińskiego słowa iudaismus, które z kolei pochodzi od greckiego ioudaismos. Ioudaios oznacza w języku greckim Żyda – czyli mieszkańca Judei. To słowo z kolei pojawiło się w grece z aramejskiego, gdzie wyraz Jehudai pochodzi od hebrajskiego Jehudi (Żyd), czyli od imienia Jehuda (Juda) – czwartego syna Jaakowa. Ród Judy (ojca izraelskich królów) zamieszkiwał centralne tereny późniejszego królestwa Jisraela, nazwane od jego imienia Judeą.
Midrasz tłumaczy, iż Jehuda będzie (ze względu na cechy charakteru) tak bardzo podziwiany przez wszystkich swoich braci, iż „ich potomkowie nie będą mówić o sobie: jestem »Reuweni«, jestem »Szimoni«, ale jestem »Jehudi« (Żydem)”.
Wynika z tego, iż słowo „judaizm” oznacza dosłownie „religię Żydów”, czyli potomków Judy (lub mieszkańców Judei). W jej nazwę wpisana jest więc informacja, jaki lud wyznaje tę religię, a nie kto był jej pierwszym wyznawcą.
Co oznacza i skąd pochodzi słowo „Iwrim” (Hebrajczycy)?
Słowo Iwrim (Hebrajczycy) (lp.: Iwri) pojawia się po raz pierwszy w Bereszit 14, 13, we frazie nazywającej Awrama (późniejszego Awrahama) „Awram ha-Iwri” – czyli „Awram Hebrajczyk”. Raszi i Ramban tłumaczą to jako „ten, który przyszedł zza rzeki [Eufrat]” (od ewer – „przechodzić”). Czyli ten, kto przyszedł do Kanaan z Charanu (Mezopotamii). Tak uzasadniane jest pierwsze, tradycyjne wytłumaczenie słowa Iwri (Hebrajczyk).
Inne wyjaśnienie wiąże to słowo z antycznym ludem Habiru, który zamieszkiwał tereny Bliskiego Wschodu około 1900 lat p.n.e., z którego najprawdopodobniej pochodził Awraham.
Trzecia hipoteza dostrzega w słowie Iwri imię jednego z przodków Awrahama – Ewera (Bereszit 11, 14-17).
Niezależnie, które z tych wyjaśnień słowa Iwri jest słuszne, określenie to ma silne konotacje przede wszystkim etniczne, a nie religijne, ponieważ tak był nazywany lud, z którego wyszedł Awraham długo przed krystalizacją religii Żydów – judaizmu. Z kolei słowo Jehudi ma wyraźne asocjacje religijne.
Dlaczego Jakub otrzymał imię Jisrael. Czy jest jakieś wytłumaczenie znaczenia tego imienia?
Określenie Iwrim zostało – historycznie rzecz biorąc – w tekstach pisanych zastąpione określeniem Jisrael, odnoszącym się do całego ludu, do wszystkich potomków Jaakowa, w epoce Sędziów, czyli około 1200-1000 lat p.n.e.
Samo imię jest jednak o wiele starsze. Jaakow otrzymał je po całonocnej walce z „aniołem Boga” („z Boskością”): Wajomer lo Jaakow jeamer od szimcha ki im Jisrael ki sarita im Elohim weim anaszim watuchal (Bereszit 32, 29), w tłumaczeniu: „I powiedział: Nie będziesz już miał na imię Jaakow, ale Jisrael, bo walczyłeś z Boskością i z ludźmi – i przemogłeś”.
Werset ten nie jest jednoznaczny i nigdy nie było zgody, jak powinien być naprawdę tłumaczony. Np. Ralbag tłumaczył jako: „Stałeś się księciem (sar) pomiędzy aniołami i ludźmi”; Bereszit Raba: „Walczyłeś z Boską istotą i zwyciężyłeś”; Targum Jonatan: „z aniołem”; Targum Onkelos: „z aniołem Boga”.
Nierozwiązywalna tajemnica tkwi w słowie sarita, które było tłumaczone na wiele sposobów, najczęściej jako „walczyć” lub „zmagać się”, a wtedy Jisrael można postrzegać jako połączenie s-r i El, Elokim, co dawałoby w rezultacie „ten, kto walczy z Bogiem”.
I to jest właśnie najpowszechniejsza, najbardziej popularna wersja tłumaczenia słowa (imienia) Jisrael. o ile jednak sar w sarita oznacza „księcia” lub pochodzi od sarar („władać”), to bliższe prawdziwemu znaczeniu może być: „ten, kto będzie władał [będzie wspaniały] przed obliczem Boga”.
Inne interpretacje dopuszczały także między innymi: „ten, kto walczy o Boga”, „ten, z kim walczy Bóg”, „ten, którym rządzi [włada] Bóg” lub choćby „sprawiedliwy [wspaniały] walczy przed Bogiem”. Natomiast rabin Wolf Gunther Plaut twierdził, iż poprawne tłumaczenie powinno brzmieć: „niech Bóg włada”.
(opr. P. Jędrzejewski)
Pan Kleks, właśc. Ambroży Kleks – czarodziej, fikcyjny bohater baśniowej opowieści napisanej przez Jana Brzechwę, o niezwykłej Akademii prowadzonej przez Ambrożego Kleksa, do której uczęszczać mogą jedynie chłopcy, których imiona zaczynają się na literę „A”. W Akademii jada się malowane potrawy, opisuje sny i rzuca atramentem na lekcjach, a postacie z bajek są realnie istniejącymi istotami. Był uczniem doktora Paj-Chi-Wo.
Przyjmuje się, iż pierwowzorem postaci Pana Kleksa był Franciszek (Franc) Fiszer, filozof, popularna postać wśród warszawskich literatów i artystów.
Inne interpretacje dopuszczały także między innymi: „ten, kto walczy o Boga”, „ten, z kim walczy Bóg”, „ten, którym rządzi [włada] Bóg” lub choćby „sprawiedliwy [wspaniały] walczy przed Bogiem”. Natomiast rabin Wolf Gunther Plaut twierdził, iż poprawne tłumaczenie powinno brzmieć: „niech Bóg włada”.
(opr. P. Jędrzejewski)
poznan.jewish.org.pl/index.php/edukacja../Zyd.-Iwri-Hebrajczyk.-Israel.html
Pan Kleks, właśc. Ambroży Kleks – czarodziej, fikcyjny bohater baśniowej opowieści napisanej przez Jana Brzechwę, o niezwykłej Akademii prowadzonej przez Ambrożego Kleksa, do której uczęszczać mogą jedynie chłopcy, których imiona zaczynają się na literę „A”. W Akademii jada się malowane potrawy, opisuje sny i rzuca atramentem na lekcjach, a postacie z bajek są realnie istniejącymi istotami. Był uczniem doktora Paj-Chi-Wo.
Przyjmuje się, iż pierwowzorem postaci Pana Kleksa był Franciszek (Franc) Fiszer, filozof, popularna postać wśród warszawskich literatów i artystów.
sp111lodz.wikom.pl/wpis/pan-kleks-fantastyczny-opis-postaci
pl.wikipedia.org/wiki/Pan_Kleks
wolnelektury.pl/media/book/pdf/zemsta.pdf
Klecks
źródła niemieckie:
tłumaczenie automatyczne
Kapka [klɛks], znana także jako kapka, to niewielka ilość lepkiej lub pastowej materii na innej powierzchni lub obiekcie. jeżeli ta materia jest bardziej płynna, nazywa się to rozpryskiem, jeżeli jest bardziej stała, to jest to kawałek. Grudka może powstać, jeżeli może spuścić większą ilość tej samej materii niezależnie poniżej limitu sprężystego ze względu na własną gęstość adekwatną, ale jeszcze nie spływa do punktu plastyczności.
Etymologia
Pochodna dolnoniemieckiego [termin?] i środkowoniemieckiego w -s od archaicznego czasownika klecken ("pluskować" - (“to splash”)) z niemieckiego dolnoniemieckiego [termin?].
Kleks
GramatykaCzasownik · Trochę się bawi, bawi, jest/już się bawił
Wymowa[ˈklɛkn̩]
Dzielenia wyrazówKle-cken
SłowotwórstwoZ ›Klecken‹ jako pierwszym członkiem: To Spil
Znaczenie
przestarzały, wciąż dialekt
1. płynów spadających głośno
2.
a)To się wydarzy (szybko)
b)wystarczyć
klecken (niemiecki))
Dzielenia wyrazów:kle·cken, czas przeszły: kleck·te, imiesłów II: ge·kleckt
------
Kleck, Klecks, męski, 'blot', po prostu współczesny wysoki niemiecki; jedynie czasownik klecken (klecksen) można prześledzić jeszcze dalej, średnio-wysokoniemiecki klęcken, "zabrudzić, plamić, prychać", a także "uderzać dźwięcznie"; odpowiedni klac (ckes), męski, oznacza 'rozdarcie, rozcięcie, pęknięcie'.
źródła niemieckie:
tłumaczenie automatyczne
Kapka [klɛks], znana także jako kapka, to niewielka ilość lepkiej lub pastowej materii na innej powierzchni lub obiekcie. jeżeli ta materia jest bardziej płynna, nazywa się to rozpryskiem, jeżeli jest bardziej stała, to jest to kawałek. Grudka może powstać, jeżeli może spuścić większą ilość tej samej materii niezależnie poniżej limitu sprężystego ze względu na własną gęstość adekwatną, ale jeszcze nie spływa do punktu plastyczności.
Krople to często używane słowo w kontekście jedzenia: grudka musztardy, dżemu, bitej śmietany, miodu i tak dalej. Ale inne substancje o odpowiedniej lepkości również mogą tworzyć plamy, takie jak plamy farby, plamy atramentu czy ptasie odchody. Te plamy powodują wtedy niechciane plamy, na przykład na tkaninach trudnych do czyszczenia.
Blob jest celowo używany w blobsografii i teście Rorschacha, między innymi.
W astronomii gromada to niedefiniowalne nagromadzenie promieniowania w określonym kierunku kardynalnym, które wyraźnie wyróżnia się na tle otoczenia. Zastosowanie to wynika z problemu rozmycia, które prowadzi do rozmycia poszczególnych kropek, a tym samym do powstawania "plam".
Klacks jest także używany jako synonim dla drobiazgi, drobiazgi lub lekkości ("To dla ciebie dziecinna zabawa!").
Etymologia
Słowo blob od XVI wieku oznacza onomatopeiczne rzucanie czymś ciężkim. Dołączanie s występuje albo w średnioniemieckich i północnoniemieckich przekształceniach, które często towarzyszą wyrazom kończącym się na k, albo powstało po czasowniku klecksen, jeżeli jest on starszy. Słaby czasownik klecken jest etymologicznie powiązany zarówno z czasownikiem klacken, jak i z czasownikiem kleckern, które powstały iteracyjne. Podejrzewa się związek z 'Kladde' i 'Klittern'.
Etymologia
Pochodna dolnoniemieckiego [termin?] i środkowoniemieckiego w -s od archaicznego czasownika klecken ("pluskować" - (“to splash”)) z niemieckiego dolnoniemieckiego [termin?].
Kleks
(Blob)
Pochodzenie:
od przestarzałego Kleck = plamka, lump, cofa się od przestarzałego klecken, średnio-wysokoniemieckiego, starowysokoniemieckiego klecken = klack, to klak
zu veraltet Kleck = Fleck, Klümpchen, rückgebildet aus veraltet klecken, mittelhochdeutsch, althochdeutsch klecken = klatschen, zu klack
KLACK:
Znaczenia
2.
potoczny
Przykład:
Łyżka (= łyżka w kupie) bita śmietana, dżem, masło, musztarda
Etymologia
wyciek · Klecken · klak · klak · klak · Klacks · klak · znaczne · Plamy · Blot
wylej Vb. 'upadać kropla po kroplu, tworzyć plamy, plamy', przenosić się 'powoli, mozolnie iść naprzód, posuwać się naprzód', formacja iteracyjny (XVII wiek) do Vb. 'spadać głośno (z cieczy), plamy, rozmazywać się', tłumaczyć 'dobrze postępować, dobrze wyjść, wystarczyć', ahd. (IX wiek), Mhd. Klecken 'pękać, pękać, pękać, rozdzierać, rozlać, klaskać, bić donośnie', tłumaczyć: 'wystarczyć, wystarczyć, być skutecznym'.
GrammatikVerb · kleckt, kleckte, ist/hat gekleckt
Aussprache [ˈklɛkn̩]
Worttrennung kle-cken
Wortbildung mit ›klecken‹ als Erstglied: kleckern
Pochodzenie:
od przestarzałego Kleck = plamka, lump, cofa się od przestarzałego klecken, średnio-wysokoniemieckiego, starowysokoniemieckiego klecken = klack, to klak
zu veraltet Kleck = Fleck, Klümpchen, rückgebildet aus veraltet klecken, mittelhochdeutsch, althochdeutsch klecken = klatschen, zu klack
KLACK:
Znaczenia
- onomatopeiczne dla krótkiego, jasnego tonu, gdy dwa twarde obiekty się stykają
- onomatopeiczne dla uderzenia miękkich lub grubych kropelek na coś stałego
---------
Znaczenie
1.
Bejca na farbie
Przykład:
malarz robi plamy na podłodze
Plamka atramentu
Przykłady:
W zeszycie ćwiczeń dziecka jest wiele plamek
w przenośni: Przerwy liściowe na drzewach pozostawiły plamy światła na moim papierze [...] [ Erh. KästnerZeltbuch]
- onomatopeiczne dla uderzenia miękkich lub grubych kropelek na coś stałego
---------
Znaczenie
1.
Bejca na farbie
Przykład:
malarz robi plamy na podłodze
Plamka atramentu
Przykłady:
W zeszycie ćwiczeń dziecka jest wiele plamek
w przenośni: Przerwy liściowe na drzewach pozostawiły plamy światła na moim papierze [...] [ Erh. KästnerZeltbuch]
2.
potoczny
Przykład:
Łyżka (= łyżka w kupie) bita śmietana, dżem, masło, musztarda
Etymologia
wyciek · Klecken · klak · klak · klak · Klacks · klak · znaczne · Plamy · Blot
wylej Vb. 'upadać kropla po kroplu, tworzyć plamy, plamy', przenosić się 'powoli, mozolnie iść naprzód, posuwać się naprzód', formacja iteracyjny (XVII wiek) do Vb. 'spadać głośno (z cieczy), plamy, rozmazywać się', tłumaczyć 'dobrze postępować, dobrze wyjść, wystarczyć', ahd. (IX wiek), Mhd. Klecken 'pękać, pękać, pękać, rozdzierać, rozlać, klaskać, bić donośnie', tłumaczyć: 'wystarczyć, wystarczyć, być skutecznym'.
Spokrewnione to Klackm . 'pęk, pęk, huk, trzask, plama, plama', ahd. (XI wiek), mhd. klac (stuknięcia dopełniacza) 'pęknięcie, pęknięcie, pęknięcie, huk, trzask, plama'. W związku z tym przerywanie klak imituje dźwięk dla pękającego, klaskającego dźwięku (podczas łamania, rozdzierania, przy uderzeniu miękkiej, kapiącej masy), a także (szczególnie w podwójnym klak-klaku) dla krótkiego, twardego dźwięku. Wyrazistnie rozszerza klak, wtrąca się Dodatkowo, klak m. 'mała plama, niewielka ilość lepkiej substancji (takiej jak dżem, gorczyca),
nieistotność' (XVIII wiek, ale prawdopodobnie starsza) oraz clacken Vb. 'to burst, clapla, bit, plamy' (XVII wiek), iterative clacking (XVIII wiek), angielskie to clack 'rattle, rattle', aord. klaka 'ćwierkać, chichotać', być może także grecka glázein (γλάζειν) 'wydawać dźwięk pieśni'.
Te wyraźnie naśladujące dźwięki formacje prowadzą do np. *glag-, rozszerzenie rdzenia dźwiękowego, czyli *Gal- 'wołaj, krzycz', co jest również odzwierciedlone w Anord. Kalla 'to call, say, call' (od czego prawdopodobnie po angielsku "call to call" (wołać'), Aslaw. glagolъ 'słowo', glagolati 'mówić, mówić', rosyjski (starszy) gologólit' (гологолить) 'padać, gaworzyć', dla mnie gałkoczeć 'sława' oraz (przez inne rozszerzenia) lamentować, słyszeć (s. d.). – znaczny dodatek "wystarczający, znaczny, znaczny" (XVII wiek), z przedrostkiem erklecken "wystarczyć, pomagać, używać" (XVI wiek), który zanikł w XIX wieku, być może już (wątpliwie potwierdzony) Mhd. erklecken. Blob M. '(farba, tusz) plama, grudka' (XVIII wiek), starsza plama (XVI wiek), cofnęła się od Klecken. Blobs Vb. 'By robić plamy, malować źle, pisać, pozwalać, by lepkie rzeczy na nie spadły' (XVIII wiek), by być zamienianym w plamy lub iteracyjne formacje.
oryg tekst:
kleckern Vb. ‘tropfenweise fallen, Kleckse, Flecke machen’, übertragen ‘langsam, mühsam vorwärtsgehen, vorankommen’, Iterativbildung (17. Jh.) zu heute nur noch mundartlichem klecken Vb. ‘(von Flüssigkeiten) geräuschvoll fallen, Flecke machen, schmieren’, übertragen ‘gut vonstatten gehen, gut ausgehen, ausreichen’, ahd. (9. Jh.), mhd. klecken ‘platzen, krachen, bersten, (sich) spalten, klecksen, klatschen, schallend schlagen’, übertragen ‘ausreichen, genügen, wirksam sein’. Verwandt sind Klack m. ‘Riß, Spalt, Knall, Krach, Klecks, Fleck’, ahd. (11. Jh.), mhd. klac (Genitiv klackes) ‘Riß, Spalt, Knall, Krach, Klecks, Fleck’. Entsprechend klack Interjektion schallnachahmend für einen knackenden, klatschenden Ton (beim Brechen, beim Reißen, beim Aufprall einer breiigen, tropfenden Masse), auch (zumal in der Doppelung klack klack) für einen kurzen, harten Ton. Expressiv erweitert klacks Interjektion Dazu Klacks m. ‘kleiner Fleck, eine kleine Menge dickflüssiger Substanz (wie Marmelade, Senf), Geringfügigkeit’ (18. Jh., doch wohl älter) sowie klacken Vb. ‘platzen, klatschen, schlagen, Flecke machen’ (17. Jh.), iterativ klackern (18. Jh.), engl. to clack ‘klappern, rasseln’, anord. klaka ‘zwitschern, gackern’, vielleicht auch griech. glázein (γλάζειν) ‘einen Gesang erklingen lassen’. Diese offensichtlich schallnachahmenden Bildungen führen auf ie. *glag-, eine Erweiterung der Schallwurzel ie. *gal- ‘rufen, schreien’, die sich auch in anord. kalla ‘nennen, sagen, rufen’ (woraus wohl engl. to call ‘rufen’), aslaw. glagolъ ‘Wort’, glagolati ‘reden, sprechen’, russ. (älter) gologólit’ (гологолить) ‘schwatzen, plappern’, mir. gall ‘Ruhm’ sowie (über andere Erweiterungen) in Klage, klingen (s. d.) fortsetzt. – erklecklich Adj. ‘ausreichend, beträchtlich, erheblich’ (17. Jh.), zu dem im 19. Jh. untergegangenen Präfixverb erklecken ‘genügen, helfen, nützen’ (16. Jh.), vielleicht schon (zweifelhaft belegtes) mhd. erklecken. Klecks m. ‘(Farb-, Tinten)fleck, Klümpchen’ (18. Jh.), älter Kleck (16. Jh.), aus klecken rückgebildet. klecksen Vb. ‘Kleckse machen, schlecht malen, schreiben, Zähflüssiges worauf fallen lassen’ (18. Jh.), zu Klecks bzw. Iterativbildung zu klecken.
kleckern Vb. ‘tropfenweise fallen, Kleckse, Flecke machen’, übertragen ‘langsam, mühsam vorwärtsgehen, vorankommen’, Iterativbildung (17. Jh.) zu heute nur noch mundartlichem klecken Vb. ‘(von Flüssigkeiten) geräuschvoll fallen, Flecke machen, schmieren’, übertragen ‘gut vonstatten gehen, gut ausgehen, ausreichen’, ahd. (9. Jh.), mhd. klecken ‘platzen, krachen, bersten, (sich) spalten, klecksen, klatschen, schallend schlagen’, übertragen ‘ausreichen, genügen, wirksam sein’. Verwandt sind Klack m. ‘Riß, Spalt, Knall, Krach, Klecks, Fleck’, ahd. (11. Jh.), mhd. klac (Genitiv klackes) ‘Riß, Spalt, Knall, Krach, Klecks, Fleck’. Entsprechend klack Interjektion schallnachahmend für einen knackenden, klatschenden Ton (beim Brechen, beim Reißen, beim Aufprall einer breiigen, tropfenden Masse), auch (zumal in der Doppelung klack klack) für einen kurzen, harten Ton. Expressiv erweitert klacks Interjektion Dazu Klacks m. ‘kleiner Fleck, eine kleine Menge dickflüssiger Substanz (wie Marmelade, Senf), Geringfügigkeit’ (18. Jh., doch wohl älter) sowie klacken Vb. ‘platzen, klatschen, schlagen, Flecke machen’ (17. Jh.), iterativ klackern (18. Jh.), engl. to clack ‘klappern, rasseln’, anord. klaka ‘zwitschern, gackern’, vielleicht auch griech. glázein (γλάζειν) ‘einen Gesang erklingen lassen’. Diese offensichtlich schallnachahmenden Bildungen führen auf ie. *glag-, eine Erweiterung der Schallwurzel ie. *gal- ‘rufen, schreien’, die sich auch in anord. kalla ‘nennen, sagen, rufen’ (woraus wohl engl. to call ‘rufen’), aslaw. glagolъ ‘Wort’, glagolati ‘reden, sprechen’, russ. (älter) gologólit’ (гологолить) ‘schwatzen, plappern’, mir. gall ‘Ruhm’ sowie (über andere Erweiterungen) in Klage, klingen (s. d.) fortsetzt. – erklecklich Adj. ‘ausreichend, beträchtlich, erheblich’ (17. Jh.), zu dem im 19. Jh. untergegangenen Präfixverb erklecken ‘genügen, helfen, nützen’ (16. Jh.), vielleicht schon (zweifelhaft belegtes) mhd. erklecken. Klecks m. ‘(Farb-, Tinten)fleck, Klümpchen’ (18. Jh.), älter Kleck (16. Jh.), aus klecken rückgebildet. klecksen Vb. ‘Kleckse machen, schlecht malen, schreiben, Zähflüssiges worauf fallen lassen’ (18. Jh.), zu Klecks bzw. Iterativbildung zu klecken.
GrammatikVerb · kleckt, kleckte, ist/hat gekleckt
Aussprache [ˈklɛkn̩]
Worttrennung kle-cken
Wortbildung mit ›klecken‹ als Erstglied: kleckern
Wymowa[ˈklɛkn̩]
Dzielenia wyrazówKle-cken
SłowotwórstwoZ ›Klecken‹ jako pierwszym członkiem: To Spil
Znaczenie
przestarzały, wciąż dialekt
1. płynów spadających głośno
2.
a)To się wydarzy (szybko)
b)wystarczyć
-------
klecken (niemiecki))
Dzielenia wyrazów:kle·cken, czas przeszły: kleck·te, imiesłów II: ge·kleckt
Wymowa:IPA: [ˈklɛkn̩]Próbki audio: klecken (info), klecken (info)Rymy: -ɛkn̩
Znaczenie:[1] nieprzechodni, czasownik pomocniczy mieć, landschaftlich: wystarczyć; Postępy[2] nieprzechodni, czasownik pomocniczy być, płynów: hałaśliwie spadać w kroplach
Pochodzenie:Słowo dziedziczne z średnio-wysokoniemieckiego Klecken → GMH do starowysokoniemieckiego Kleken → Goh w IX wieku "pęknąć, pękać, pękać, rozdzielać, rozlewać, klaskać, bić donośnie"', co tłumaczy: "wystarczyć, wystarczyć, być skutecznym"[1]
Synonimy:[1] wystarczy, wystarczy, wystarczy; mieć miejsce[2] Plam, plusk
Terminy ogólne:[1] funkcji są wystarczające[2] upadek, rozlew
------
Kleck, Klecks, męski, 'blot', po prostu współczesny wysoki niemiecki; jedynie czasownik klecken (klecksen) można prześledzić jeszcze dalej, średnio-wysokoniemiecki klęcken, "zabrudzić, plamić, prychać", a także "uderzać dźwięcznie"; odpowiedni klac (ckes), męski, oznacza 'rozdarcie, rozcięcie, pęknięcie'.
de.wikipedia.org/wiki/Klecks
dwds.de/wb/Klecks#d-1-2
duden.de/rechtschreibung/Klecks
duden.de/rechtschreibung/klack
dwds.de/wb/klecken
de.wiktionary.org/wiki/klecken
en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_German_Language/Annotated/Kleck
en.wiktionary.org/wiki/Klecks
![Burza, ewakuacja obozu harcerskiego i wielu rannych. Tak ćwiczono w Lipnicy [ZDJĘCIA]](https://storage.googleapis.com/bieszczady/korsokolbuszowskie/articles/image/f6127f73-7e70-431e-8538-91e14c2de384)
