Wziąłeś dodatek z „Czyste Powietrze”? Ruszyły kontrole domów – oto, co sprawdzają urzędnicy

Program „Czyste Powietrze” od lat cieszy się dużym zainteresowaniem wśród Polaków. Dzięki niemu można uzyskać dofinansowanie na wymianę starych pieców i termomodernizację budynków. Teraz jednak przyszła pora na kontrole – urzędnicy sprawdzają, czy beneficjenci faktycznie wykorzystali środki zgodnie z przeznaczeniem. Nieprawidłowości mogą skutkować zwrotem dotacji, a choćby karami finansowymi.

Na co mogą liczyć kontrolerzy?

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało intensywne kontrole beneficjentów programu „Czyste Powietrze”. Inspektorzy sprawdzają, czy inwestycje zostały wykonane zgodnie z umową i czy spełniają określone normy.

Pod lupą są przede wszystkim:

• Rodzaj i jakość zainstalowanych urządzeń grzewczych – nowe kotły i pompy ciepła muszą spełniać normy efektywności i emisyjności.
• Termomodernizacja budynku – jeżeli ktoś otrzymał dofinansowanie na ocieplenie domu lub wymianę stolarki okiennej, musi wykazać, iż inwestycja została faktycznie zrealizowana.
• Źródła finansowania – urzędnicy sprawdzają, czy beneficjenci nie korzystali z podwójnego finansowania, np. jednocześnie z programu „Czyste Powietrze” i lokalnych dopłat.

Co grozi za nieprawidłowości?

Każda niezgodność z regulaminem programu może skutkować koniecznością zwrotu dotacji wraz z odsetkami. W skrajnych przypadkach urzędnicy mogą skierować sprawę do prokuratury, zwłaszcza jeżeli doszło do celowego wprowadzenia w błąd.

Najczęstsze nieprawidłowości wykrywane podczas kontroli

Według danych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, najczęstsze przypadki oszustw lub błędów to:

• Niepełna realizacja inwestycji – np. wymiana kotła bez podłączenia do instalacji.
• Kupowanie tańszych, niecertyfikowanych urządzeń i podawanie wyższej wartości na fakturach.
• Otrzymanie dofinansowania na urządzenie, które już wcześniej było zainstalowane w budynku.
• Fałszowanie dokumentacji, np. faktur zakupu lub umów z wykonawcami.

Jak przygotować się do kontroli?

Jeśli skorzystałeś z dotacji i obawiasz się wizyty inspektorów, warto wcześniej upewnić się, iż wszystkie dokumenty są w porządku. Podstawą jest przechowywanie faktur, umów z wykonawcami oraz potwierdzeń przelewów. W przypadku kontroli urzędnicy mogą również chcieć zobaczyć instalacje na miejscu, dlatego warto zadbać o ich zgodność z deklaracją.

Nowe wytyczne dla beneficjentów

Od 2024 roku wprowadzono zaostrzone przepisy dotyczące wydatkowania środków z programu „Czyste Powietrze”. Każdy, kto ubiega się o dofinansowanie, musi przedłożyć szczegółową dokumentację fotograficzną przed i po modernizacji, co ma ułatwić weryfikację realizacji inwestycji.

Dodatkowo niektóre gminy zaczęły prowadzić lokalne audyty domów, niezależne od krajowych kontroli. Urzędnicy mogą odwiedzać beneficjentów choćby kilka lat po zakończeniu inwestycji, sprawdzając stan techniczny instalacji oraz zgodność z deklaracjami.

Czy warto korzystać z programu „Czyste Powietrze”?

Mimo wzmożonych kontroli program „Czyste Powietrze” wciąż jest jedną z najlepszych form wsparcia dla właścicieli domów jednorodzinnych. Dofinansowanie może wynosić choćby 136 200 zł w przypadku kompleksowej termomodernizacji z wymianą źródła ciepła. Warto jednak pamiętać, iż każda dotacja wiąże się z obowiązkami – i nieprzestrzeganie ich może mieć poważne konsekwencje.