Niedobory leków są ogromne! Komisja Europejska publikuje listę leków o krytycznym znaczeniu

Braki leków występują nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie. Komisja Europejska po raz pierwszy w historii opublikowała wykaz leków o krytycznym znaczeniu, zawierający aż 200 substancji leczniczych.

Celem tego działania jest zapewnienie, aby pacjenci i lekarze nie musieli stawiać się przed dramatycznym pytaniem, gdzie znaleźć leki ratujące zdrowie, a w wielu przypadkach choćby życie. Do opracowania listy zaangażowani byli eksperci z Europejskiej Agencji Leków (EMA) oraz z odpowiednich urzędów krajowych.

Dokonano szczegółowego przeglądu wszystkich substancji czynnych zawartych w lekach, wybierając 600 najważniejszych z punktu widzenia europejskich i krajowych systemów opieki zdrowotnej, aby sporządzić wykaz 200 substancji kluczowych dla zdrowia publicznego. Unijna lista ma być rozszerzana w 2024 roku i podlegać corocznej aktualizacji. Pomysł opracowania takiego wykazu wynika z doświadczeń wyniesionych z pandemii COVID-19, gdy zerwane zostały łańcuchy dostaw, a apteki borykały się z brakami choćby podstawowych leków, jak paracetamol. Termin „leki krytyczne” został wówczas zdefiniowany jako te, które są niezbędne do utrzymania ciągłości leczenia i zapewnienia wysokiej jakości opieki zdrowotnej w Europie.

POLECAMY: Szwajcarskie władze poinformowały o brakach leków

Publikacja unijnego wykazu nie wpłynie na istniejące ani powstające krajowe wykazy leków o krytycznym znaczeniu; ma ona stanowić jedynie ich uzupełnienie. Umieszczenie leku na liście nie oznacza automatycznie, iż w przyszłości będzie go brakować, ale zobowiązuje do podjęcia wszelkich działań zapobiegawczych. Dla pacjentów i lekarzy wprowadzenie listy nie ma bezpośredniego wpływu na proces leczenia, ponieważ leki znajdujące się na niej przez cały czas mogą być przepisywane i stosowane standardowo.

Planowane są jednak zmiany w przepisach unijnego prawa farmaceutycznego, obejmujące dodatkowe wymogi dotyczące raportowania obrotu lekami przez firmy odpowiedzialne za ich dystrybucję. Ma to na celu lepszą kontrolę obrotu istotnymi medykamentami. W związku z poważnością problemu braków leków, mimo różnic między krajami UE, udało się stworzyć sojusz ponad podziałami, co zaowocowało utworzeniem Grupy Sterującej ds. Niedoborów i Bezpieczeństwa Produktów Leczniczych (MSSG). Ta grupa monitoruje obieg leków w krajach członkowskich UE.

Sprawa braku leków stała się szczególnie pilna po gwałtownym wzroście zakażeń dróg oddechowych w całej UE zimą 2022-23, co spowodowało znaczne zwiększenie zapotrzebowania na antybiotyki, zwłaszcza u dzieci. W lipcu MSSG wydała specjalne zalecenia dotyczące dostępności kluczowych antybiotyków stosowanych w leczeniu infekcji dróg oddechowych jesienią i zimą 2023-24.

Obecnie unijna lista leków o krytycznym znaczeniu obejmuje substancje stosowane w leczeniu różnych chorób, m.in. układu pokarmowego, metabolicznych, układu krwionośnego, sercowo-naczyniowego, hormonalnych, infekcyjnych, przeciwnowotworowych, przeciwpadaczkowych, przeciwlękowych, przeciwbólowych, psychotropowych, stymulujących, a także szczepionek. Lista ta może być rozszerzana w przyszłości w zależności od potrzeb, podlegając corocznej aktualizacji.