Rozwód to nie koniec rodzicielstwa. Przeciwnie – to moment, w którym odpowiedzialność rodzicielska zyskuje nowy wymiar. W polskim porządku prawnym najważniejsze znaczenie mają przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, które regulują nie tylko kwestie władzy rodzicielskiej, ale również kontaktów z dzieckiem, obowiązków alimentacyjnych i współpracy między rodzicami po rozstaniu. Artykuł ten stanowi praktyczny przewodnik po aktualnych przepisach i orzecznictwie, który pomoże zrozumieć, jakie prawa i obowiązki mają rodzice po rozwodzie.
Władza rodzicielska po rozwodzie – co mówi prawo?
Zgodnie z art. 58 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO), sąd rozwodowy ma obowiązek orzeczenia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem. W praktyce najczęściej władza przysługuje przez cały czas obojgu rodzicom, jednak sąd może:
- ograniczyć władzę jednemu z nich,
- powierzyć ją jednemu z rodziców z jednoczesnym ograniczeniem drugiego do konkretnych obowiązków i praw (np. współdecydowanie o edukacji czy leczeniu dziecka).
Podstawą do takiego rozstrzygnięcia może być pisemne porozumienie wychowawcze rodziców – jeżeli sąd uzna, iż jest ono zgodne z dobrem dziecka.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreśla, że:
„Dobro dziecka jest naczelną zasadą przy rozstrzyganiu o władzy rodzicielskiej, choćby o ile jedno z rodziców dąży do jej pełnego pozbawienia drugiej strony” (wyrok SN z 22 listopada 1999 r., I CKN 675/97).
Prawo do kontaktów z dzieckiem przysługuje każdemu z rodziców
Bez względu na to, komu sąd powierzy władzę rodzicielską, prawo do kontaktu z dzieckiem ma każdy z rodziców – wynika to wprost z art. 113 § 1 KRiO. Kontakty obejmują:
- spotkania osobiste,
- rozmowy telefoniczne,
- wymianę korespondencji,
- komunikację przez internetowe komunikatory.
Kontakty są niezależnym uprawnieniem i obowiązkiem, które nie powinny być ograniczane przez drugiego rodzica. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy takie kontakty są sprzeczne z dobrem dziecka.
W razie konfliktu między rodzicami co do sposobu kontaktów – sąd rodzinny ustala harmonogram. Sąd może też wprowadzić środki ochronne, jak zakaz zabierania dziecka poza miejsce zamieszkania czy nadzór kuratora.
Alimenty – obowiązek finansowego wsparcia dziecka
Zgodnie z art. 133 § 1 KRiO, rodzice są zobowiązani do łożenia na utrzymanie dziecka, które nie pozostało w stanie utrzymać się samodzielnie. Alimenty obejmują:
- koszty wyżywienia,
- edukacji,
- leczenia,
- zajęć dodatkowych i rozwoju pasji.
Wysokość alimentów ustala sąd, uwzględniając zarówno uzasadnione potrzeby dziecka, jak i zarobkowe oraz majątkowe możliwości rodziców (art. 135 § 1 KRiO).
Co ważne, obowiązek alimentacyjny nie wygasa automatycznie po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Orzecznictwo sądów potwierdza, iż może on trwać nadal, np. do czasu ukończenia studiów, jeżeli dziecko kontynuuje naukę i nie jest w stanie się utrzymać.
Ochrona dobra dziecka jako nadrzędna zasada
Zgodnie z art. 58 § 1a KRiO, sąd rozwodowy uwzględnia przede wszystkim dobro dziecka. W praktyce oznacza to ocenę:
- dotychczasowego zaangażowania rodziców,
- zdolności do wychowywania dziecka,
- warunków bytowych i emocjonalnych, jakie może zapewnić każde z rodziców.
Jeśli jeden z rodziców stosuje przemoc, zaniedbuje dziecko lub w inny sposób naraża je na szkodę, sąd może:
- ograniczyć kontakty,
- ustalić nadzór kuratora,
- a choćby zawiesić lub pozbawić go władzy rodzicielskiej.
Europejski Trybunał Praw Człowieka podkreśla w swoim orzecznictwie (np. sprawa Kutzner przeciwko Niemcom, skarga nr 46544/99), iż ingerencja w życie rodzinne musi być proporcjonalna i służyć wyłącznie ochronie dobra dziecka.
Współdecydowanie – rodzicielstwo po rozwodzie wymaga współpracy
Rozwód nie kończy wspólnych obowiązków rodzicielskich. Art. 97 § 1 KRiO stanowi, iż rodzice powinni wspólnie decydować o istotnych sprawach dziecka, w tym:
- wyborze szkoły,
- leczeniu i opiece zdrowotnej,
- wyjazdach zagranicznych.
W przypadku rozbieżności – każdy z rodziców może zwrócić się do sądu rodzinnego o rozstrzygnięcie sporu.
Podsumowanie: odpowiedzialność nie kończy się z rozwodem
Rozwód zmienia strukturę rodziny, ale nie znosi obowiązków rodzicielskich. W świetle obowiązujących przepisów i orzecznictwa, każde dziecko ma prawo do:
- obecności i wsparcia obojga rodziców,
- bezpiecznego środowiska wychowawczego,
- odpowiedniego poziomu życia i edukacji.
Rodzice, mimo rozpadu związku, są zobowiązani do współpracy w sprawach dziecka. W sytuacjach spornych – pomocą służy sąd, a także profesjonalna pomoc prawna.
W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem, aby uniknąć niepotrzebnych sporów.Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
-
Kolizja z Ukraińcem? Uważaj na podrobione Zielone Karty!31 maja 2025
Do naszej redakcji zgłosił się czytelnik, który uczestniczył w pozornie typowej kolizji drogowej w Jeleniej Górze – na skrzyżowaniu ulic Kiepury i Wojciecha Kilara, gdzie niedawno
-
Jakie prawa i obowiązki mają rodzice względem dziecka po rozstaniu?31 maja 2025
Rozwód to nie koniec rodzicielstwa. Przeciwnie – to moment, w którym odpowiedzialność rodzicielska zyskuje nowy wymiar. W polskim porządku prawnym najważniejsze znaczenie mają przepisy Kodeksu rodzinnego
-
Przedawnienie długu nie oznacza jego końca30 maja 2025
Wielu Polaków żyje w przekonaniu, iż przedawnienie długu równoznaczne jest z jego całkowitym umorzeniem. Tymczasem, jak pokazuje rzeczywistość i obowiązujące przepisy prawa cywilnego, nic bardziej mylnego.
Continued here:
Jakie prawa i obowiązki mają rodzice względem dziecka po rozstaniu?