Jak poświadczyć opiekę, by mieć prawo do ulgi podatkowej od spadku

W jednym z najnowszych wyroków Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrywał sprawę w zakresie ulgi dotyczącej nabycia w drodze spadku nieruchomości przez osoby zaliczone do III grupy podatkowej.

Ulga podatkowa

Podatek od spadków i darowizn – choć nieco mniej popularny niż podatek dochodowy czy podatek od towarów i usług – również sprawia problemy zarówno podatnikom, jak i organom, zwłaszcza jeżeli chodzi o ulgi podatkowe. O ile większych wątpliwości nie ma odnośnie ulgi dla najbliższej rodziny, o tyle inaczej jest z innymi ulgami, o których istnieniu często podatnicy choćby nie wiedzą.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w przypadku nabycia własności w drodze spadku m.in. lokalu mieszkalnego przez osobę zaliczaną do III grupy podatkowej, do podstawy opodatkowania nie wlicza się czystej wartości spadku do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej tego lokalu (lub budynku) mieszkalnego. Warunkiem skorzystania z tej ulgi jest m.in. sprawowanie przez spadkobiercę zaliczanego do III grupy podatkowej opieki nad wymagającym tego spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej 2 lata od dnia poświadczenia podpisów u notariusza. Proste? Okazuje się, iż nie do końca.

Sprawa przed organem

Spory o prawo do powyższej ulgi najczęściej dotyczą kwestii udowodnienia sprawowania opieki. Jeden z nich dotyczył podatniczki, która odziedziczyła spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania oraz udział w nieruchomości. Spytała ona organ, czy ma prawo do skorzystania ze wskazanej ulgi w związku z wykonywaniem opieki nad spadkodawczynią. Poświadczał to testament oraz pełnomocnictwo do dokonywania wszelkich czynności prawnych i załatwiania interesów życiowych w formie aktu notarialnego z 2011 r. Jedynym brakującym dokumentem była umowa o opiekę. Kobieta jednak wskazała, iż fakt opieki potwierdzają w sposób wystarczający testament i przedmiotowe pełnomocnictwo.

Fiskus uznał, iż nie są spełnione przesłanki wynikające z przepisów – jest w nich bowiem wprost mowa o pisemnej umowie o opiekę z podpisami notarialnie poświadczonymi. Z uwagi na brak takiego dokumentu, organ odmówił podatniczce prawa do ulgi w podatku od spadków i darowizn.

Sądy administracyjne – rozbieżne stanowiska

Podatniczka nie zgodziła się z takim stanowiskiem organu i sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Jednak również sąd uznał, iż pomimo faktu, iż opieka trwała ponad ustawowe 2 lata, nie przysługuje jej ulga w podatku od spadków i darowizn. Brakuje bowiem wskazanego w ustawie dokumentu potwierdzającego wykonywanie tej opieki – czyli pisemnej umowy z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Tutaj zapadł wyrok korzystny dla spadkodawczyni, dający też nadzieję innym podatnikom, którzy znajdą się w podobnej sytuacji. Otóż NSA wskazał, iż co do zasady samo sprawowanie opieki bez umowy nie uprawnia spadkobiercy do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednak w tym przypadku sprawowanie opieki nie odbywało się w sposób dorozumiany, ale mogło zostać potwierdzone przez dwa dokumenty w formie aktów notarialnych – testament oraz pełnomocnictwo do reprezentowania spadkodawcy i dokonywania w jego imieniu wszelkich czynności prawnych związanych z zarządzaniem majątkiem.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, iż istnienie dwóch notarialnych dokumentów, niezależnie od rzeczywistego sprawowania opieki, jest w tej sprawie elementem kluczowym. Uznał również, iż nie jest konieczne ścisłe trzymanie się literalnego brzmienia przepisów, w których mowa o pisemnej umowie o opiece, skoro została ona potwierdzona innymi dokumentami sporządzonymi w formie aktów notarialnych. W takiej sytuacji należy się bowiem kierować również logiką, a nie jedynie ścisłym brzmieniem przepisów.

Sprawowanie opieki przedmiotem innych wyroków

NSA nie raz już wypowiadał się w kwestii sprawowania opieki, bowiem to sformułowanie jest najczęstszą kością niezgody (jak również jej potwierdzenie, co pokazuje opisana sprawa). W innych orzeczeniach sąd wskazywał m.in., iż sprawowania opieki nie można ograniczać tylko do podstawowych potrzeb jak wyżywienie, opieka lekarska czy podstawowe funkcje życiowe.

Ważne! Zdaniem NSA równie ważne i uznawane za sprawowanie opieki jest wsparcie czy niesienie pomocy.

Jak widać, NSA w nieco odmienny sposób interpretuje przepisy dotyczące tej ulgi w podatku od spadków i darowizn. Pokazuje to, iż warto walczyć o swoje, mimo innego stanowiska fiskusa.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 maja 2025 r., sygn. akt III FSK 64/24

Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.

Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!

• 

  Jak poświadczyć opiekę, by mieć prawo do ulgi podatkowej od spadku1 czerwca 2025

  W jednym z najnowszych wyroków Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrywał sprawę w zakresie ulgi dotyczącej nabycia w drodze spadku nieruchomości przez osoby zaliczone do III grupy podatkowej.

• 

  Kolizja z Ukraińcem? Uważaj na podrobione Zielone Karty!31 maja 2025

  Do naszej redakcji zgłosił się czytelnik, który uczestniczył w pozornie typowej kolizji drogowej w Jeleniej Górze – na skrzyżowaniu ulic Kiepury i Wojciecha Kilara, gdzie niedawno

• 

  Jakie prawa i obowiązki mają rodzice względem dziecka po rozstaniu?31 maja 2025

  Rozwód to nie koniec rodzicielstwa. Przeciwnie – to moment, w którym odpowiedzialność rodzicielska zyskuje nowy wymiar. W polskim porządku prawnym najważniejsze znaczenie mają przepisy Kodeksu rodzinnego

Podstawa prawna: