Czesi świętują 20 lat obecności samolotów wielozadaniowych JAS-39 Gripen na swojej ziemi. W kwietniu 2005 na lotnisku 21. Bazy Lotnictwa Taktycznego w Caslav wylądowały dwa pierwsze wyleasingowane od Szwecji Gripeny. Łącznie nasi południowi sąsiedzi dysponują 14 takimi maszynami służącymi w Vzdušné síly (wojskach lotniczych), 12 w wersji jednomiejscowej i 2 w wersji dwumiejscowej.
Praga wybrała maszyny produkowane przez Saab jako następcę przestarzałych samolotów MiG-21MF w 2003. Pierwszą umowę leasingową zawarto w 2004. Dostawy zapoczątkowane w kwietniu 2005 zakończyły się w sierpniu tego samego roku. Samoloty zostały włączone w sojuszniczy system obrony powietrznej NATINADS 1 lipca 2005.
W toku 20 lat służby Gripeny czeskich wojsk lotniczych osiągnęły nalot ok. 38 tys. h. Maszyny czterokrotnie chroniły przestrzeń powietrzną państw bałtyckich w ramach misji Baltic Air Policing w 2009, 2012, 2019 i 2022. Trzykrotnie operowały też nad Islandią – w 2014, 2015 i 2016. W maju br. Czesi powrócą na Islandię.
Czesi regularnie unowocześniają flotę swoich samolotów by spełniały wymogi techniczne i operacyjne. W latach 2018 i 2020 aktualizowano ich oprogramowanie MS20. W ubiegłym roku zmodernizowano je do wersji MS20 Block 2.1B. Planowane jest dalsze modyfikowanie maszyn do wersji Block 2.2.
Gripeny mają być eksploatowane przez Vzdušné síly co najmniej do 2035. Nie wyklucza się jednak dalszego wydłużania służby i kolejnych modernizacji. Obowiązująca umowa leasingowa kończy się w 2027, jednak już teraz Szwecja przedstawiła ofertę wydłużenia leasingu do 2035. Ma ona dotyczyć 12 z 14 obecnie używanych maszyn.
W przyszłości następcami Gripenów zostaną samoloty F-35A. W styczniu 2024 Praga zamówiła 24 takie samoloty. Dostawy zaplanowano na lata 2031-2035 (Gripeny w Czechach do 2035, 2025-04-13, F-35 zamówione przez Pragę, 2024-01-30).
